دنیای بی‌تورم عابربانک‌هایی که در سال ۸۷ مانده‌اند

به گزارش مجله خبری نگار، اسکناس صدهزار تومانی را به راننده تاکسی می‌دهد و می‌گوید؛ ببخشید عابر بانک پول خُرد نداشت.

راننده ده هزار تومانی‌های چرک مُرده و پاره را می‌شمارد و کف دست دخترک می‌گذارد. اما دختر ذهنش از کارکرد عابربانک‌ها آشفته است. با اینکه می‌داند قرار نیست پاسخی از راننده دریافت کند غرولند کنان می‌گوید؛ «اون از سقف برداشت پول نقدشون، اینم از اسکناس‌های داغون که انگار قرار نیست جمع بشن، از طرفی از هر ده تا بانک یدونه اش پول داره که اونم تراول داره فقط. بازم ببخشید آقا من پیاده می‌شم»

_ کمی جلوتر کنار بانک پیاده شد و بازهم در صف عابر منتظر نوبت ماند، قرار بود برای مادرش پول نقد بگیرد. بالاخره نوبتش شد... به نسبت پولی که لازم بود کارت عابر بانک در دست داشت، سهم هر کارت عابر فقط ۲۰۰ هزار تومان بود! پولی که شاید برای خرید چند عدد پفک و چیپس هم کافی نباشد.

هر کارتی که وارد دستگاه می‌شود تا زمانی که قرار است تبدیل به پول شود حداقل ۵ دقیقه زمان لازم دارد، حالا ۲۰ دقیقه‌ای است که برای گرفتن ۸۰۰ هزار تومان وقت گذاشته است،، اما هنوز نتوانسته مبلغ مورد نیازش را به دست بیاورد، صدای غُر زدن نفرات پشت سری هم صبرش را تمام کرد و بدون گفتن کلامی و یا حتی معذرتخواهی از آدم‌ها، آن جا را ترک می‌کند.

صورتش می‌تواند به راحتی نماد عصبانیت و نارضایتی باشد. راستش را بخواهید حق دارد داشتن یک میلیون تومان پول نقد در شرایطی که تورم در همه امور نقش مهمی ایفا می‌کند حداقل درخواستی است که یک شهروند می‌تواند داشته باشد.

البته که نگه داشتن پول نقد با توجه به توسعه بانکداری الکترونیکی اشتباه است؛ اما در برخی روز‌ها و ماه‌های سال نیاز به پول نقد افزایش پیدا می‌کند.

مالیات؛ مغازه دار‌ها را از کشیدن کارت بی‌میل کرده است

امروزه روش‌های مختلفی برای انتقال و دریافت وجه و همچنین خرید اینترنتی وجود دارد، یکی از اصلی‌ترین تراکنش‌های بانکی که باید به صورت حضوری انجام شود، برداشت وجه است، البته با شکل‌گیری و نفود سامانه‌ها و خدمات اینترنتی، نیاز به پول نقد کم شده و در نتیجه حجم این تراکنش در چند سال گذشته به شدت کاهش یافته است.

پیش از این علی مومنی کارشناس اقتصادی در این خصوص گفته است که «افزایش نیافتن سقف پرداخت وجه نقد از عابربانک‌ها به سیاست‌های کلان اقتصادی کشور مربوط است، سیاست‌گذار به دلیل دریافت مالیات از تراکنش‌های دستگاه‌های کارت خوان، تمایل چندانی به انجام معاملات خرد به صورت نقدی ندارد.»

او می‌گوید: فروشندگان نیز خیلی راغب به دریافت پول از خریداران از طریق کارتخوان‌ها ندارند، انجام هر تراکنش بانکی به دلیل پرداخت مالیات به اذعان فروشندگان برای آنان چندان خوشایند نیست.

سقف برداشت از خودپرداز‌ها از سال ۱۳۸۷ در مبلغ ۲۰۰ هزار تومان ثابت مانده و با وجود تورم شدید در این مدت افزایش پیدا نکرده است. با این حال این مبلغ نیاز مردم را برطرف نمی‌کند.

افزایش سقف برداشت از خودپرداز‌های استان‌های مرزی در اربعین سال گذشته نیز اتفاق افتاد و در ایام نوروز نیز این سقف در کل کشور افزایش می‌یابد. این در حالیست که با وجود درخواست‌های بسیار مردم، کارشناسان و حتی مدیران بانکی برای افزایش سقف برداشت از خودپردازها، این سقف از سال ۱۳۸۷ به این سو تغییری نکرده و بانک مرکزی بر تثبیت آن اصرار دارد.

چرا سقف برداشت از خودپرداز‌ها افزایش پیدا نمی‌کند؟

یکی از مهم‌ترین استدلال‌هایی که برای لزوم افزایش سقف برداشت از خودپرداز‌ها مطرح می‌شود، این است که این مبلغ با توجه به نرخ بالای تورم ایران در سال‌های اخیر تعدیل نشده است. مطابق آمار بانک مرکزی، شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) در شهریور ماه سال ۱۳۸۷ که رقم ۲۰۰ هزار تومان به عنوان سقف برداشت از خودپرداز‌ها تعیین شد، معادل ۲۷ واحد بود که این شاخص در پایان سال ۱۴۰۲ به ۷۹۴.۳ واحد رسیده است؛ بنابراین اگر مبلغ ۲۰۰ هزار تومانی سقف برداشت روزانه از خودپرداز‌ها را با تورم تعدیل کنیم، این سقف باید در سال جاری حدود پنج میلیون و ۹۰۰ هزار تومان باشد.

بررسی سقف برداشت از عابربانک در برخی کشور‌های دیگر، حاکی از اختلاف بسیار زیاد این مبلغ در ایران و کشور‌های بررسی شده است.

آمریکایی‌ها می‌توانند بسته به نوع حساب‌های خود و بانکی که در آن سپرده‌گذاری کرده‌اند، روزانه ۵۰۰ تا پنج هزار دلار از خودپرداز‌ها دریافت کنند. این میزان در بانک‌های بریتانیا نیز از ۳۰۰ تا هزار پوند است.

سقف برداشت از بانک‌های ترکیه نیز هزار و ۵۰۰ دلار است که البته مشتریان می‌توانند با پرداخت حق کمیسیون، این مبلغ را افزایش دهند.

مشکل ظرفیت محدود عابربانک‌ها

یکی از دلایلی که در سال‌های اخیر برای ثبات سقف برداشت از خودپرداز‌ها مطرح شده، اثر این موضوع بر افزایش گردش پول نقد در اقتصاد و استهلاک اسکناس‌هاست. این اسکناس‌های کهنه دیگر نمی‌توانند در دستگاه‌های خودپرداز قرار بگیرند و به همین دلیل باید با اسکناس‌های جدید جایگزین شوند؛ موضوعی که برای بانک مرکزی هزینه‌زاست.

به علاوه، برخی معتقدند که دولت علاقه‌ای ندارد که این سقف را افزایش دهد تا استفاده از تراکنش‌های گوناگون از جمله کارتخوان‌ها افزایش یابد و بتواند از این تراکنش‌ها مالیات بگیرد.

از طرف دیگر ظرفیت دستگاه‌های خودپرداز محدود بوده و میزان مشخصی اسکناس در هر یک از دستگاه‌های عابربانک جای می‌گیرد؛ حال اگر سقف برداشت از خودپرداز‌ها افزایش یابد، موجودی آن‌ها زودتر از قبل تمام می‌شود و بانک‌ها باید به طور مداوم آن‌ها را شارژ کنند. این موضوع علاوه بر اینکه هزینه‌هایی را بر بانک تحمیل می‌کند، از نظر امنیتی نیز سبب ایجاد مشکلاتی می‌شود؛ چراکه توان نیروی انتظامی برای تامین امنیت شارژ مجدد این عابربانک‌ها را نیز باید درنظر گرفت.

مشکل تکراری کمبود اسکناس در خودپرداز‌ها

یکی از نکاتی که باید در نظر گرفت این است که همین حالا که سقف برداشت افزایش پیدا نکرده است نیز بسیاری از خودپردازها، اسکناس کافی برای تامین نیاز مردم ندارند.

اگر این روز‌ها به هر دلیلی به وجه نقد نیاز داشته باشید و بخواهید که از طریق خودپرداز‌های بانکی از حساب‌های جاری خود برداشت کنید، به احتمال زیاد دچار مشکل خواهید شد. حتی اگر بخواهید از باجه‌های بانکی، مبلغ موردنیاز خود را تامین کنید هم بانک‌ها معمولا شما را به خودپرداز‌هایی هدایت می‌کنند که خالی از وجه نقد هستند.

مدیران بانک‌ها برای این موضوع بهانه‌های متفاوتی می‌تراشند و مسئولان بانک مرکزی نیز زیر بار این مشکل نمی‌روند و کمبود اسکناس در خودپرداز‌ها را مقطعی و گذرا می‌دانند. حال در این شرایط، اگر سقف برداشت از خودپرداز‌ها افزایش یابد، دریافت اسکناس از آن‌ها دشوارتر خواهد شد.

البته موضوعاتی از این دست نباید بهانه‌ای برای افزایش پیدا نکردن سقف برداشت باشد و بهتر است بانک مرکزی با تامین زیرساخت‌ها و تمهیدات لازم، سقف برداشت از خودپرداز‌ها را برای رفاه حال مردم بالاتر ببرد.