سایه جعل تاریخ ایران و تحریف شخصیت حسن صباح بر سر سریال «حشاشین»

به گزارش مجله خبری نگار، «حشاشین» نام سریالی ۳۰ قسمتی بود که ماه مبارک رمضان امسال از کشور مصر پخش شد. در این سریال درباره شخصیت حسن صباح موضوعاتی پخش شد که واکنش‌های بسیاری را در بین بینندگانش به همراه داشت و منتقدین سریال نقد‌ها و شائبه‌هایی را مطرح و به آن‌ها پاسخ داده اند. البته عده‌ای از مخاطبان هم به رغم کیفیت ساخت سریال، خطا‌های فاحش تاریخی آن را متذکر شده بودند.

پس از این ماجرا، مدیرکل نظارت ساترا گفته سریال مصری حشاشین که درباره حسن صباح است، به دلیل تحریف تاریخ اسلام» و «ساخت مغرضانه سیاسی، مجوز پخش در هیچکدام از سکو‌های نمایش ایرانی را ندارد.

نگاه هالیوودی بر سریال مصری «حشاشین» حاکم است

محمدحسن سلیمانی روزنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران فعال حوزه میراث فرهنگی و گردشگری می‌گوید: آنچه سازندگان سریال «حشاشین» یا «قاتلین» روی آن متمرکز شده اند، درامی مبتنی بر یک رویداد تاریخی و یا حتی روایت زندگی یک شخصیت اسطوره‌ای تاریخی نیست، بلکه تلاش کرده اند با نگاهی هالیوودی، بر گرفته از رویاپردازی‌های متوهمانه و اغراق‌آمیز مارکوپولوی ایتالیایی، حسن صباح را به گونه‌ای ترسیم کنند که قابلیت جانمایی در پازل رویداد‌های سیاسی و تحولات سال‌های اخیر از جمله داعش را داشته باشد. بر همین اساس، از آغاز سریال کوشیده اند حسن صباح را فردی شیطان زده معرفی کنند که در سال‌های کودکی با شیطان روبه‌رو شده و حاضر می‌شود روحش را به او فروخته و تاریکی را انتخاب کند!

وی می‌افزاید: مارکوپولو در توصیفاتی افسانه‌پردازانه و غیر واقعی از باغ‌هایی در الموت گفته که فدائیان حسن، در آن به لذت جویی و مصرف مخدر می‌پرداختند و بعد نشئه از همین تخدیرات و با آرزوی بازگشت به باغ بهشت زمینی یا بهشت مشابه آسمانی، دست به ترور می‌زدند و خود و دشمنان اسماعیلیان را به کشتن می‌دادند! تاکید سریال بر کار‌هایی که حسن صباح در طول سریال با مخالفانش می‌کند و آن‌ها را چه با ترور‌های انتحاری، چه از طریق سرسپردگی محض و چه از طریق وعده بهشت از میان برمی‌دارد- یادآور تصویری است که رسانه‌ها در سال‌های اخیر از گروه داعش ساخته‌اند.

این پژوهشگر تاریخ بیان می‌کند: به گواهی و گزارش منابع معتبر و قابل اعتنایی، چون جامع‌التواریخ و مجمل‌التواریخ، حسن صباح یک اسماعیلی متدین، اهل دیانت و زاهد بوده است. حتی زمانی که بر آن شد تا دژ الموت بگیرد، بهای آن را به تمامی پرداخت کرد و دژ را به نوعی از صاحب پیشین آن خرید. حسن صباح به اندازه‌ای به مرام و نگرش دینی خود توجه داشت که رفتار سختگیرانه و زاهدمآبانه‌ای را درباره پایبندی به شریعت اسماعیلی در پیش گرفته بود مثلا یکی از فرزندانش را که شرابخواری کرده بود به مرگ محکوم کرد با این توجیه که تو پسر حاکم هستی و از دیگران بایستی پاک‌تر باشی و کار حرام بر تو سزاوار نیست و باید منزه‌تر باشی.

سلیمانی معتقد است، پیتر میمی کارگردان و نویسنده مصری «حشاشین»، موضوعی را دستمایه اثر اخیر خود قرار داده که صرفا تحریف تاریخ نیست، بلکه معتقدم جعل تاریخ، و واژگونه کردن حقایق نسبت به یک شخصیت تاریخی است که هدف او مبارزه با حکام جور در سرزمین‌های اسلامی بوده و نمی‌توان با ساخت چنین سریال هایی، تاریخ اسماعیلیان نزاری و شخصیت حسن صباح را با داعش مترادف کرد.

به گفته وی این سریال، یک اثر تاریخی نیست که با استناد به اشکالات یا مغایرت‌های تاریخی، مورد نقد و بررسی قرار بگیرد، بلکه باید در چارچوب اثری که نسبت آن با تاریخ صرفا برخی نام‌ها و رخداد‌ها است، بدان پرداخته شد. کما اینکه در این سریال مسایل متعددی مطرح شده که حتی مبتنی بر دراماتیک کردن اثر هم نیست، بلکه تاریخ سازی ناشیانه‌ای یا اهداف مغرضانه خاص سیاسی است.

دوستی حسن صباح با خیام داستان خیالی است

این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران می‌گوید: از جمله، در سریال به دوستی حسن صباح با خیام و نظام‌الملک اشاره شده، در حالی که می‌دانیم این مساله یک داستان خیالی است و واقعیت خارجی ندارد، ولی در «حشاشین» یکی از پایه‌های اصلی سریال به شمار می‌آید. یا اینکه، ما از زبان حسن، اشعار مولانا را می‌شنویم، در حالی که او یک قرن زودتر از اینکه جلال الدین محمد بلخی چشم به دنیا باز کند، از دنیا رفته است!

سلیمانی براین باور است، آنچه در این سریال با واژگون سازی تاریخ و تحریف شخصیت‌های اسطوره‌ای ایرانیان و تاریخ سازی برای نسبت دادن پیشینه رویه‌های داعشی به ملت ایران رخ داده، معلول بی توجهی دستگاه‌های عریض و طویل فرهنگی و هنری کشورمان برای تهیه آثار سینمایی و سریال‌های تلویزیونی از زندگی و سرگذشت چهره‌های تاریخی و اسطوره ای، چون حسن صباح است. ضعف و کاستی و بی توجهی ما، متاسفانه به روندی منجر شده که امروز شاهد آن هستیم که توهمات و خیال پردازی‌های مارکوپولوی ایتالیایی که هرگز پایش به قزوین و الموت نرسیده، به سریالی تبدیل می‌شود که حتی در داخل ایران هم از طرق مختلف با زیرنویس فارسی در دسترس همگان است!

وی بر این نظر است که موضوع ترور تاریخ ایران، منحصر به سریال حشاشین نیست و پیش از این هم در آثار بسیاری، از «بدون دخترم هرگز» تا «۳٠٠» و حتی سریال‌هایی، چون «فائودا» و «تهران»، تاریخ یا هویت کشورمان زیر سوال رفته است.

سلیمانی اذعان می‌کند: آیا واقعا وقت آن نرسیده که با برنامه‌ریزی برای ساخت سریال‌های فاخری درباره میراث کهن ایران، اجازه ندهیم تا شخصیت‌ها شاخص این سرزمین با چهره‌سازی غیرواقعی در ذهن مخاطبان خارجی یا حتی داخلی دچار تحریف نشود و تاریخ کشورمان، ترور نشود.

به گفته باستان‌شناسان استان قزوین، دژ حسن صباح یکی از مهمترین دژ‌های اسماعیلیه بوده و شهرت جهانی دارد و قلمرو فرمانروایی نزاریان اسماعیلیه در ایران بوده که حسن صباح این قلعه را انتخاب و در این مکان اقامت کرد تا در کنار داشتن دژی برای دفاع و مقاومت، بتواند عقاید اسماعیلیه را در ایران و سراسر جهان انتشار دهد.

ناگفته نماند، «قلعه حسن صباح» یکی از مهمترین دژ‌های ایران با شهرت جهانی است که از نظام مهندسی چشمگیر با نبوغ بالا و دانش ارزشمند بهره برده و سبک معماری بسیار ارزنده و جالبی دارد و در شمال شرقی روستای گازرخان و در فاصله حدود ۱۰۵ کیلومتری از قزوین قرار دارد.