پنجره هوشمند خدمات دانشگاهی، به یک نوآوری در کلاس جهانی تبدیل شد

به گزارش مجله خبری نگار، «رویداد جهانی جامعه اطلاعاتی» سالانه با حضور نخبگان جهان برگزار می‌شود. در حاشیه این رویداد، مسابقات جهانی WSIS ۲۰۲۴ نیز برپا می‌شود که هدف آن ارزیابی پروژه‌ها و فعالیت‌هایی است که در راستای فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت گرفته است. امسال یک طرح مشترک با همکاری وزارت علوم و سازمان فناوری اطلاعات در این مسابقه شرکت و توانسته به جمع ۵تیم برتر داوری راه پیدا کند.

در همین راستا با «محمدهادی زاهدی» مدیرکل فناوری اطلاعات وزارت علوم درخصوص علل اهمیت این طرح به گفتگو نشسته‌ایم:

این رویداد از چه جهاتی اهمیت دارد و اینکه چه گونه طرحی برگزیده و به جمع تیم‌های برتر برای داوری راه پیدا می‌کند؟

زاهدی: WSIS یک رویداد جهانی جامعه اطلاعاتی است که هر ساله برگزار می‌شود، هدف از برگزاری آن توسعه پایدار جهانی است. سازمان ملل متحد یک سری اهداف ۱۷ گانه مرتبط با حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، با تمرکز بر روی حوزه اطلاعات و به منظور فراهم کردن یک شرایطی برای به اشتراک گذاری دستاورد‌ها و تجربیات کشور‌های مختلف هر ساله این رویداد را برگزار می‌کند و این فرصت را به کشور‌های مختلف می‌دهد تا پیشرفت‌هایی که در این حوزه داشتند را در قالب محصولات یا خدمات معرفی کنند که گام اول به حساب می‌آید.

زاهدی: در گام بعدی محصولات یا خدماتی که معرفی شدند در معرض رای گیری عمومی قرار می‌گیرند و هر فردی در دنیا بدون هیچ محدودیتی میتواند این محصولات و خدمات را که امسال در ۱۱ خط مشی و ۱۸ دسته بود انتخاب و به آن رای دهد. این یازده خط مشی در حوزه‌هایی همچون دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک، کشاورزی الکترونیک و هوشمند، تجارت الکترونیک و سلامت الکترونیک و. است.

یکی از زیر شاخه‌ها، زیر شاخه حوزه علمی بوده و امسال ۲۰ پروژه کلان جهانی از کشور‌های مختلفی
همچون آمریکا با ۲ پروژه، هند، چین، مالزی، لهستان، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، مکزیک، برزیل، ترکیه و. ارائه شده است. یک فرصت تقریبا یک ماهه گذاشته شد تا افراد مختلف از سرتاسر دنیا که غالبا افراد متخصص و مرتبط با حوزه فناوری اطلاعات هستند این پروژه‌ها را مطالعه و به طرحی که ویژگی نوآوری و خلاقیت داشته و در چارچوب اهداف توسعه پایدار هستند رای دهند.

امسال الحمدلله از بین همه پروژه‌هایی که اعلام شده بود ۵ پروژه به عنوان پروژه‌های منتخب در رای گیری عمومی به دور نهایی راه یافتند که طرح ایران با عنوان «پروژه‌ی پنجره واحد خدمات هوشمند دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران» در کنار طرح‌هایی از کشور‌های آمریکا، چین، اسپانیا و بحرین به داوری نهایی رسیده است. این دور از داوری کاملا تخصصی بوده و داوران به صورت ویژه بر روی تک تک ویژگی‌هی طرح نظر خواهند داد و نتیجه نهایی ارزیابی (۲۸ می) ۸ خرداد ماه اعلام خواهد شد؛ و گفتن این نکته خالی از لطف نیست که پروژه ایران در رقابت با طرحی از دانشگاه برکلی آمریکا است که یک موسسه بسیار معتبر بوده و محصولات خوبی دارد.

چه ویژگی خاصی وجود داشت که موجب شد با همکاری ۲وزارتخانه چنین طرحی را در سطح جهانی مطرح شود؟

زاهدی: الزاماتی را قانونگذار برای همه دستگاه‌های اجرایی در خصوص اتصال به پنجره ملی دولت هوشمند تعریف کرده و قرار بود تمامی خدماتی که قابلیت الکترونیکی شدن دارند به پنجره دولت متصل شوند از جمله دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و موسسات تابعه وزارت علوم تا خدمات خود را الکترونیکی کنند و بعد این خدمات را بر روی تارنمای خود با گزینه‌ای تحت عنوان اتصال پنجره خدمات دستگاه قرار دهند.

یکی از ویژگی‌هایی که باعث شد ما به عنوان منتخب به این اجلاس جهانی راه پیدا کنیم نوآوری بود که در این پروژه به کار رفته است. ما در وزارت علوم گفتیم به جای اینکه هر کدوم از دانشگاه‌های ما به صورت مستقل به پنجره دولت متصل شوند ما بیاییم یک پنجره واحد خدمات دانشگاهی تعریف کنیم تا همه دانشگاه‌ها به ما متصل شوند.

یکی از اهدافی که در حقیقت ما از طراحی پنجره واحد داشتیم این بود که با یک طرح کلان تحت عنوان سکوی هوشمند خدمات اموزش عالی خدمات ارائه کنیم و خوشبختانه فکر می‌کنم در بین ۲۰ پروژه پیشران حوزه فناوری اطلاعات کشور قرار گرفته است.

سال گذشته ۲۰ پروژه به عنوان پروژه‌های پیشران هوشمند سازی دولت تعریف شدند و اولین همین طرح سکوی هوشمند خدمات آموزش عالی کشور است که در یک تعامل خوب بین وزارت علوم و وزارت ارتباطات به خصوص سازمان فناوری اطلاعات برقرار شد.

با توجه به این که جامعه دانشگاهی وسعت و جمعیت زیادی را در بر می‌گیرد، این کلان پروژه چه خدماتی را می‌تواند به بخش‌های مختلف دانشگاه اعم از استاد و دانشجو ارائه کند؟

زاهدی: ما از طرفی یک پروژه کلان تحت عنوان سکوی هوشمند خلاق آموزش‌های عالی را داریم و از سوی دیگر تکلیفی تعریف شده تحت عنوان الکترونیکی کردن خدمات و اتصال آن‌ها به پنجره دولت. در همین راستا تصمیم گرفتیم یک زیست بومی را طراحی کنیم که در این زیست بوم همه کنشگران حوزه آموزش عالی بتوانند حضور داشته باشند.

به طور مثال اگر یک فردی یک مقطع تحصیلی خود را در دانشگاه شهید باهنر کرمان، مقع دیگر را در دانشگاه فردوسی مشهد و مقطع دیگر را در دانشگاه صنعتی خواجه نصرالدین طوسی گذرانده و نیاز به خدمتی داشته باشد، برای دریافت آن خدمت ناچار بود که تک به تک سایت‌های دانشگاه را باز و درخواست خود را ثبت کند و این در شرایطی است که تمام اطلاهعات خد را در اختیار داشته باشد، اما با این کلان پروژه همه وارد پنجره وارد خدمات هوشمند دانشگاهی شده و یک بار ثبت اطلاعات می‌کنند و از این به بعد می‌توانند خدماتی را که خواستند از هر کدام از این دانشگاه‌ها دریافت کنند. فرق هم ندارم که خدمت مورد نظر برای عضو هیئت علمی است یا دانشجوی فارغ التحصل شده، مهم این است که سابقه ثبت شده‌ای در دانشگاه داشته باشد.

زاهدی: تا همین الان که خدمت شما هستم ۱۲۶۵۸۵۶ (یک میلیون و دویست و شصت و پنج هزار و هشتصد و پنجاه و شش) نفر در این سامانه ثبت نام کرده‌اند یعنی حداقل یک بار یک سرویس را از ما دریافت کردند.

البته اینجا فقط یه پنجره برای ورود به سامانه‌های دانشگاهی بوده و هیچ ثبت اطلاعاتی وجود ندارد یعنی این سامانه پل ارتباطی بدون واسطه بین فرد و دانشگاه است. تا الان ۲۳۹ مرکز به این پنجره وصل شده اند.

البته باید به این نکته اشاره کنم که در کنار پنجره واحد خدمات دانشگاهی، در تلاشیم یک کلان پروژه دیگری را اجرا کنیم که امیدواریم تا پایان سال به نتیجه برسد تحت عنوان «پایگاه اطلاعات پایه آموزش عالی»، ان شا الله اگر اطلاعات پایه ما تکمیل شده و استقرار پیدا کند؛ دو زیرساخت اصلی سکوی هوشمند خدمات آموزش عالی کشور خواهند بود.

همکاری وزارت ارتباطات با مجموعه وزارت علوم برای توسعه این کلان پروژه چطور بود؟

زاهدی: این پروژه بسیار مهم است و خوشبختانه در دو سال گذشته یک تعامل خوبی بین دو مجموعه بوده است، شاید نقطه کلیدی و رمز موفقیت ما تعاملاتمان مخصوصا با وزارت ارتباطات و به طور ویژه با سازمان فناوری اطلاعات بود.

بدون شک در دنیا هم چنین خدماتی ارائه می‌شود، اما سوال این جاست که طرح ارائه شده از سوی ایران چه ویژگی خاصی داشته که در رای گیری حائز رتبه شده لست؟

زاهدی: بله بدون شک وجود دارد، یعنی دنیا کلا به سمت حکمرانی هوشمند حرکت می‌کند و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. این که شما می‌بینید به مباحثی مثل حکمرانی داده محور در کشور توجه می‌شود و حتی در حوزه قانون گذاری، قانون مدیریت داده و اطلاعات ملی تصویب می‌شود، این‌ها حکایت از این دارد که ما داریم بر اساس یک مدل بومی سازی شده نقطه قوت‌هایی که دنیا در حوزه حکمرانی هوشمند مبتنی بر حکمرانی داده محور پیاده سازی می‌کند را الگو برداری می‌کنیم یعنی تقریبا اکثر کشور‌های پیشرفته این مدل را اجرا کرده و یا در حال اجرای آن هستند.

زاهدی: ویژگی اصلی این طرح خلاقیت و نوآوری ما در طراحی معماری این پنجره واحد بوده است، در حقیقت آمدیم همه‌ی کنشگران و لایه بندی آن‌ها را در نظر گرفتیم یعنی لایه به لایه خدمات را در سطوح مختلف بررسی و تعریف کردیم و هیچ جزئی را در معماری طرح فراموش نکردیم. برای همین هم اصطلاح زیست بوم را به کار بردم، منظور ما از زیست بوم این است که فقط دانشگاه‌ها و دانشجویان را مدنظر قرار ندادیم بلکه همه کسانی که در این زیست بوم با یکدیگر ممکن است در یک جا‌هایی تعاملات و کنش‌هایی داشته باشند را در نظر گرفتیم.