«ترین»‌های سیستم مترو در جهان

به گزارش مجله خبری نگار، حتما ویدئو‌هایی را که این روز‌ها از مترو‌های دنیا منتشر می‌شود در فضای‌مجازی دیده‌اید. مثلا ویدئو‌هایی از ایستگاه‌های عمیق، زیبایی‌های ایستگاه‌ها، موارد عجیب درون واگن‌ها و .... به این بهانه و در پرونده امروز زندگی سلام به سیستم حمل‌و‌نقل مترو پرداخته و «ترین»‌های آن را آورده‌ایم. از بزرگ‌ترین سیستم متروی جهان تا کوچک‌ترین آن، از شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین و ... و البته بزرگ‌ترین متروی خاورمیانه که در کشور خودمان قرار دارد. ناگفته نماند آمار این پرونده از منابع خارجی استخراج شده و ممکن است تغییراتی جزئی در آن‌ها رخ داده باشد.

مترو چیست؟

«مترو» سیستم راه‌آهن زیرزمینی برای حمل‌و‌نقل تعداد زیادی از مسافران در مناطق شهری و حومه شهر است. مترو‌ها معمولا برای سهولت در ساخت و ساز در زیر خیابان‌های شهر ساخته می‌شوند، اما ممکن است از میانبر استفاده کنند و گاهی اوقات، بخش‌هایی از یک سیستم معمولا در سطح زمین ظاهر شده و به راه آهن‌های معمولی یا خطوط ترانزیت بالا تبدیل می‌شوند. برخلاف اتوبوس یا تراموا، مترو گونه‌ای سامانه ریلی برقی است که در مسیر‌های ویژه‌اش کار می‌کند و عابران پیاده یا هیچ وسیله نقلیه دیگری به این مسیر دسترسی نداشته و بیشتر در تونل‌ها یا ریل‌های مرتفع غیرهم‌سطح حرکت می‌کند. خدمات متروی نوین معمولا توسط قطار‌های خودکششی الکتریکی ارائه می‌شود که روی ریل راه‌آهن حرکت می‌کند، هرچند برخی قطار‌های دارای چرخ‌های لاستیکی یا شناور مغناطیسی نیز وجود دارند.

تاریخچه مترو؛ از لکوموتیو بخار تا قطار

اولین مترو در لندن در سال ۱۸۶۳ ساخته شد که از لکوموتیو بخار استفاده می‌کرد. با گذشت زمان حدود ۱۷۰ شهر در جهان صاحب مترو شدند که همچنان این تعداد در حال افزایش است. در ایالات متحده اولین خط مترو در بوستون بین سال‌های ۱۸۹۵ و ۱۸۹۷ ساخته شد. طول آن ۲.۴ کیلومتر بود و در ابتدا از تراموا استفاده می‌شد. بعد‌ها بوستون قطار‌های مترو معمولی را خریداری کرد. شهر نیویورک اولین بخش از آن‌چه قرار بود به بزرگ‌ترین سیستم حمل و نقل در جهان تبدیل شود در ۲۷ اکتبر ۱۹۰۴ تجربه کرد. مسکو سیستم اصلی خود را در دهه ۱۹۳۰ ساخت. تورنتوی کانادا در سال ۱۹۵۴ مترو خود را افتتاح کرد. در آمریکای جنوبی متروی بوئنوس آیرس در سال ۱۹۱۳ شروع به کار کرد و در ژاپن متروی توکیو در سال ۱۹۲۷ افتتاح شد. مترو‌های پرترددی مانند سئول به کیفیت بالا، تمیزی و شبکه گسترده مشهورند. متروی هنگ کنگ به‌رغم حمل بیش از چهار میلیون مسافر در روز، از لحاظ عدم تاخیر و طبق برنامه بودن موفقیتی ۹۹.۹ درصدی دارد.

مزایا و معایب استفاده از مترو

رواج استفاده از مترو باعث «کاهش هزینه‌های ناشی از تصادفات و استهلاک خودروها» می‌شود. تصادفات جاده‌ای یک علت اصلی مرگ و میر در جوامع است. در شهر‌هایی که سیستم حمل‌و‌نقل عمومی به خوبی توسعه یافته آمار مرگ و میر نصف شهر‌هایی است که همه سفر‌ها با خودرو انجام می‌شود. فایده دوم مترو «صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی» است. مترو به علت استفاده از انرژی الکتریکی از درصد آلودگی پایینی برخوردار است. «صرفه‌جویی در وقت و کاهش زمان سفر» مزیت دیگری است که مترو دارد. طبق آمار روزنامه دنیای اقتصاد، در تهران سالانه بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون ساعت از اوقات شهروندان در ترافیک تلف می‌شود که البته این رقم مربوط به محاسبات چند سال گذشته بوده و با توجه به تغییر و تحولات سریع این کلان‌شهر، ممکن است افزایش یافته باشد.

فایده چهارم مترو از طریق «توسعه مجتمع‌های ایستگاهی» محقق می‌شود. ساخت این مجتمع‌ها که به ارائه خدمات به مسافران می‌پردازد، می‌تواند زمینه‌ساز پاسخگویی به بخشی از نیاز‌های شهروندان در فضای زیرزمینی شهر باشد و این خود اولین قدم آزادسازی فضا‌های شهری است. به این معنا مترو نه تنها جا‌به‌جایی مسافران در زیر زمین را میسر می‌کند، بلکه می‌تواند به برخی از نیاز‌های تفریحی، تفرجی و خرید شهروندان نیز در فضای زیرزمینی پاسخ دهد. فایده دیگر مترو «ایجاد دسترسی ساکنان حومه به مرکز شهر» است.

به طور خلاصه مزایای مترو عبارت است از ارزانی قیمت، امنیت در برابر تصادف، سرعت بالا، دسترسی به تمامی نقاط شهری، فرار از ترافیک، جابه‌جایی مسافر در مسافت‌های بسیار طولانی با یک بار خرید بلیت و...
در کنار این‌ها، سیستم حمل و نقل مترو معایبی هم دارد که باید با همت متولیان امر این مسایل کم و حل شود. مانند ازدحام جمعیت در زمان‌های شلوغ، آلودگی صوتی توسط مسافران و دست‌فروشان، وجود سارقان و کیف‌برها، تعداد واگن‌ها و صندلی‌های کم، انتقال بیماری‌های ویروسی و...

رکورد‌های مترو‌های جهان

برای بررسی مترو‌های جهان چند گزینه وجود دارد مانند طول مسیرها، تعداد خط‌ها، جابه‌جایی جمعیت، قدمت و... در این مطلب مترو‌های برتر جهان را براساس طول کلی سیستم دسته‌بندی کردیم. برای جلوگیری از تکرار، چند مترو در شهر‌های مختلف چین را از فهرست خارج کردیم تا به بررسی مترو‌های کشور‌های دیگر هم بپردازیم. این آمار مربوط به سال میلادی ۲۰۲۳ بوده که از منابع خارجی برداشته شده است.

طولانی‌ترین متروی جهان

کجا؟ پکن، چین

آغاز به کار: ۱۹۷۱
تعداد ایستگاه: ۳۸۱
تعداد خط: ۲۷
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۸۱۶
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۴۴۶/۳

پس از جنگ کره، مقامات چین با مطالعه متروی مسکو و این که چطور در زمان جنگ برای دفاع از مردم و مقر سربازان و فرماندهان استفاده می‌شده است، تصمیم گرفتند از مترو برای خدمات شهری و نظامی استفاده کنند. «دستگاه‌های معامله معکوس» در چند ایستگاه متروی پکن، یکی از جذابیت‌های آن است. این دستگاه‌ها در قبال دریافت بطری‌های پلاستیکی، کارت متروی مسافران را شارژ می‌کنند.

شلوغ‌ترین متروی جهان

کجا؟ شانگهای، چین
آغاز به کار: ۱۹۹۳
تعداد ایستگاه: ۴۰۳
تعداد خط: ۱۸
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۷۹۶
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۶۴۷/۳

سازمان متروی شانگ‌های ساخت نیروگاه‌های خورشیدی را از سال ۲۰۱۳ آغاز کرد و این روند از سال ۲۰۱۹ تسریع شد. ده‌ها نیروگاه خورشیدی روی پشت‌بام انبار‌ها و پارکینگ‌ها وجود دارد که انرژی متروی شانگ‌های را تولید می‌کنند.

مرتب‌ترین متروی جهان

کجا؟ سئول

آغاز به کار: ۱۹۷۴
تعداد ایستگاه: ۳۳۷
تعداد خط: ۱۱
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۵۶۵
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۴۰۳/۲

شرکت متروی سئول به عنوان یک پروژه آزمایشی برای رفع مشکل ازدحام جمعیت در ساعات شلوغی صبحگاهی، صندلی‌های برخی واگن‌های آن را حذف کرد. این مترو دارای وای‌فای رایگان در همه ایستگاه‌ها و قطارهاست. متروی سئول با در‌های امنیتی و صندلی‌های گرمش در زمستان هم شناخته می‌شود.

زیباترین متروی جهان

کجا؟ مسکو

آغاز به کار: ۱۹۳۵
تعداد ایستگاه: ۲۲۹
تعداد خط: ۱۵
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۵۱۵
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۲۸۹/۲

متروی مسکو یکی از کهن‌ترین و باشکوه‌ترین شبکه‌های زیرزمینی در جهان است. ایستگاه‌های بزرگ و پر فضای این سیستم مترو با مجسمه‌های مرمری، دیوار‌های موزائیک، شیشه‌های رنگین و چراغ‌های چشمگیر تزیین شده‌اند. معماری ایستگاه‌های متروی مسکو این روز‌ها شامل ترکیبی از تاریخ گذشته این کشور و معماری مدرن است. سامانه متروی مسکو به محل محبوبی برای گردشگر‌ها تبدیل شده و مکان‌های ویژه‌ای که منظره خوبی دارند با عنوان «محل سلفی گرفتن» برای گردشگر‌ها مشخص و ساخته شده است. تقریبا هیچ کدام از ایستگاه‌های متروی مسکو شبیه به دیگری نیست به طوری که از جاذبه‌های گردشگری این شهر به حساب می‌آید.

قدیمی‌ترین متروی جهان

کجا؟ لندن

آغاز به کار: ۱۸۶۳
تعداد ایستگاه: ۲۷۲
تعداد خط: ۱۱
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۴۰۲
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۰۲۶/۱

به متروی لندن Tube یا «لوله» می‌گویند و دلیل آن به شکل تونل‌هایش بازمی‌گردد. این کلمه در واقع کوچک شده نام مستعار Two Penny Tube است که اولین بار به خط مرکزی آن به دلیل کرایه دو پنی‌اش اختصاص داده شده بود. در آن زمان قطار با بخار کار می‌کرد و دود ناشی از آن حال مسافران را بد می‌کرد. اما در سال ۱۸۹۰ اولین راه آهن الکترونیکی در لندن کار خود را آغاز کرد و رفته‌رفته تعداد خطوط متروی لندن نیز افزایش یافت. همچنین به‌رغم نام رسمی آن که «زیرزمینی» Underground نامیده می‌شود، ۵۵ درصد این شبکه روی زمین واقع شده است.

پرخط‌ترین متروی جهان

کجا؟ نیویورک

آغاز به کار: ۱۹۰۴
تعداد ایستگاه: ۴۲۴
تعداد خط: ۲۸
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۳۹۹
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۰۲۸/۲

سیستم متروی پر ازدحام نیویورک یکی از معدود مترو‌هایی در جهان است که به صورت ۲۴ ساعته کار می‌کند تا به شهری که هرگز نمی‌خوابد خدمت‌رسانی کند. مسافران برای ورود به سیستم مترو یک کرایه می‌پردازند و می‌توانند بدون هزینه اضافی بین قطار‌ها جابه‌جا شوند، تا زمانی که از طریق گردان‌های ایستگاه خارج شوند. کرایه مترو نرخ ثابتی است بدون در نظر گرفتن مسافت یا مدت زمانی که مسافر طی می‌کند.

ارزان‌ترین متروی جهان

کجا؟ دهلی

آغاز به کار: ۲۰۰۲
تعداد ایستگاه: ۲۳۱
تعداد خط: ۱۰
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۳۵۰
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۰۳۲/۲

متروی دهلی یکی از بهترین و سریع‌ترین روش‌ها برای رفت و آمد در این شهر شلوغ است. به همین دلیل، افراد بیشتری از آن استفاده می‌کنند. متروی دهلی خلوت نیست، اما مزیت‌هایی که دارد باعث می‌شود که همچنان در میان سیستم حمل و نقل دهلی محبوب باشد. این متروی سریع، تمیز، ارزان و محیطی بسیار دوستانه دارد. هرچند می‌توان برای سفر‌های یک مسیره یا دو مسیره بلیت‌هایی با قیمت‌های ۸ تا ۳۰ روپیه خرید، اما به‌صرفه‌ترین راه، خریدن کارت هوشمند مترو است که ۱۰ درصد تخفیف دارد.

بزرگ‌ترین متروی خاورمیانه

کجا؟ تهران

آغاز به کار: ۱۹۹۹ (۱۳۷۷)
تعداد ایستگاه: ۱۵۹
تعداد خط: ۷
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۲۹۶
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۹/۰

طبق برنامه‌های توسعه قرار است خطوط متروی تهران به ۱۱ خط افزایش یابد. تا فروردین ماه ۱۴۰۳ شمار واگن‌های فعال در مترو تهران ۱۵۱۴ واگن، برابر ۲۱۷ قطار است که روزانه به‌طور میانگین بیش از ۲٫۵ میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کنند. متروی تهران به رکورد جابه‌جایی ۲ میلیون و ۹۵۰ هزار سفر در روز نیز دست یافته است. در اسفند ۱۳۹۹ اعلام شد که مجموع شمار سفر‌های این مترو به ۹۵۴۰ میلیون سفر رسیده که معادل ۱۱۹ برابر جمعیت ایران است.

وسیع‌ترین متروی جهان

کجا؟ پاریس

آغاز به کار: ۱۹۰۰
تعداد ایستگاه: ۳۰۸
تعداد خط: ۱۶
طول مسیر‌ها (کیلومتر): ۲۲۷
جابه‌جایی سالانه مسافر (میلیون نفر): ۳۴۰/۱

متروی پاریس را متروپولیتن می‌نامند که آثار معماری به سبک هنر نوی موجود در این مترو شهرت جهانی دارد. این مترو بیشترین فضای ایستگاه‌ها را بین مترو‌ها جهان دارد. مجموع مساحت ایستگاه‌های این مترو به ۱۰۵ کیلومتر مربع می‌رسد. ایستگاه «شاتله له‌آل» یکی از بزرگ‌ترین ایستگاه‌های متروی جهان است که جزو مترو پاریس محسوب می‌شود.

منبع: خراسان