مسدود ساختن پلتفرم‌های بزرگی چون کلادفلر و ویکی‌پدیا در اندونزی

به گزارش مجله خبری نگار، تارنمای خبری روزنامه صبح جنوب چین، با انتشار گزارشی درباره «کاهش آزادی دیجیتال در اندونزی با اجرای قانون جدید مبارزه با قمار» نوشت: دولت این کشور تهدید کرده دسترسی به پلتفرم‌های مهمی را که میلیون‌ها نفر به آنها وابسته‌اند، قطع خواهد کرد. هشدار ماه گذشته درباره احتمال مسدودسازی کلادفلر و ویکی‌پدیا با عنوان «مبارزه با قمار آنلاین» مطرح شد؛ قمار در بزرگ‌ترین کشور مسلمان‌نشین جهان غیرقانونی است، اما فعالان آزادی بیان و صنعت فناوری این اقدام را گامی تازه در گسترش قدرت دولت بر فضای دیجیتال می‌دانند.

وزارت ارتباطات و امور دیجیتال اندونزی در ۱۷ نوامبر (۲۶ آبان) دستور داد ۲۵ شرکت جهانی از جمله کلادفلر، ویکی‌پدیا، چت‌جی‌پی‌تی، دولینگو، دراپ‌باکس مطابق آیین‌نامه وزارتی سال ۲۰۲۰ در سامانه دولتی ثبت شوند. در ظاهر، این مقررات برای رصد و مدیریت فعالیت‌های غیرقانونی آنلاین تدوین شده است؛ اما منتقدان می‌گویند در عمل اختیار گسترده‌ای به دولت می‌دهد تا تعیین کند کدام پلتفرم‌ها قابل دسترس باشند و کدام یک‌شبه از اینترنت اندونزی حذف شوند.

مقامات دولتی اندونزی، کلادفلر شرکت آمریکایی ارائه‌دهنده زیرساخت‌های دیجیتال و محافظت در برابر حملات سایبری را متخلف اصلی معرفی کردند. وزارت ارتباطات این کشور اعلام کرد خدمات این شرکت توسط هزاران وب‌سایت قمار استفاده شده و بیش از سه‌چهارم از ۱۰ هزار دامنه مسدودشده امسال پشت سپر کلادفلر فعالیت می‌کرده‌اند.

این مقررات همه موجودیت‌های آنلاین را ملزم به ثبت می‌کند و به‌طور نظری بیش از ۱.۸ میلیارد وب‌سایت را زیر چتر نظارت بالقوه دولت قرار می‌دهد. گروه‌های حقوقی این الزام را غیرقابل اجرا و مستعد سوءاستفاده می‌دانند و هشدار می‌دهند مواد مبهم آن تهدیدی برای حریم خصوصی است.

اندونزی سال‌هاست از «حاکمیت دیجیتال» دفاع می‌کند؛ رویکردی که بر کنترل زیرساخت‌ها، داده و فناوری برای منافع ملی و کاهش وابستگی به نفوذ خارجی تاکید دارد. این سیاست‌ها با روند‌های جنوب‌شرقی آسیا هم‌سوست؛ دولت‌ها تنظیم‌گری آنلاین را با پرچم مقابله با اطلاعات نادرست، افراط‌گرایی و قمار توجیه می‌کنند. اما مدافعان نوآوری هشدار می‌دهند مدل اندونزی مرز میان اجرای قانون و سانسور را کمرنگ کرده و اختیار دولت برای حذف محتوای «مخل افکار عمومی» می‌تواند به اهداف سیاسی خدمت کند.

جاکارتا پیش‌تر نیز خدماتی را مسدود کرده بود: در سال ۲۰۲۲ دسترسی به پی‌پال و پلتفرم بازی استیم به‌طور موقت قطع شد، چون در مهلت مقرر ثبت نکرده بودند و این اقدام با واکنش گسترده عمومی روبه‌رو شد. کنشگران آزادی بیان می‌گویند انسداد کلادفلر پیامدی شدید خواهد داشت، زیرا شمار زیادی از وب‌سایت‌های دولتی و رسانه‌ای به آن متکی‌اند

کلادفلر اواخر نوامبر با نمایندگان وزارتخانه دیدار کرد و وعده داد مقررات را بررسی و سازوکار‌های گزارش‌دهی برای تعدیل محتوا ایجاد کند. با این حال، این کشمکش مردم را نسبت به خودسرانه بودن اقدامات و آینده دسترسی دیجیتال نگران کرده است. برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی نوشتند تهدید واقعی ناکارآمدی دولت در مقابله با قمار آنلاین است، نه پلتفرم‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی.

فعالان شفافیت نیز تاکید دارند مشکل اصلی، پاسخگویی داخلی است و تحقیقات نشان داده پای برخی مسئولان در این کسب‌وکار‌ها در میان است؛ برخورد قاطع با حامیان رسمی این شبکه‌ها ضروری است. آریبُوو ساسمیتو، هم‌بنیان‌گذار انجمن مبارزه با اطلاعات نادرست (Mafindo)، گفت درخواست شفافیت از شرکت‌های فناوری منطقی است، اما پیچیدگی مقررات ثبت بسیاری را از انطباق بازمی‌دارد. او افزود: «اینترنت به‌سختی تنظیم‌پذیر است» و همه شرکت‌ها «تعمدی» از ثبت خودداری نکرده‌اند.

حامیان نجمن مبارزه با اطلاعات نادرست می‌گویند دولت وظیفه دارد از بیش از ۲۲۰ میلیون کاربر اینترنت در برابر محتوای مضر و غیرقانونی محافظت کند؛ منتقدان هشدار می‌دهند نیت‌های خوب می‌تواند به دروازه‌ای برای قدرتِ بی‌مهار بدل شود و آینده دیجیتال اندونزی سال‌ها میان دو قطب کنترل و گشودگی شکل بگیرد.