منادی مطالبه گری در شعر آیینی

به گزارش مجله خبری نگار، با مو‌های آشفته، ریش‌بلند و صدای رسای خود آن‌چنان در منقبت ائمه اطهار شعر می‌خواند که اگر چند بیت اول شعر او را می‌شنیدی دل کندن از شنیدن ادامه شعرش کاری مشکل بود. محمدرضا آقاسی در ۲۴ فروردین ۱۳۳۸ در تهران متولد شد و در بامداد سوم خرداد ۱۳۸۴ چشم از جهان فروبست. کتاب‌های «شیعه نامه»، «برمدار عشق» و «حق نمک»، از جمله آثاری است که از این شاعر به یادگار مانده است. به مناسبت سالروز درگذشت این شاعر نام‌آشنای شعر آیینی با استاد محمدعلی مجاهدی «پدر شعر آیینی کشور» و استاد محمد نیک از شاعران نام‌آشنای این حوزه درباره ویژگی‌های شعری محمدرضا آقاسی گفتگو کرده‌ایم.

دغدغه‌مند مردم و دین

محمدعلی مجاهدی که خود از شاعران برجسته شعر آیینی است درباره محمدرضا آقاسی گفت: ولایتمداری و ارادت این شاعر به ائمه اطهار (ع) در میان شاعران معاصر ما مثال‌زدنی است. در شعر او بن‌مایه‌های فرهنگ عاشورا، فرهنگ علوی، فاطمی و مهدوی، عینیت پیدا می‌کرد. آقاسی تلاش می‌کرد آموزه‌های خود را به بهترین شکل ممکن پیاده‌سازی کند. در مرمرینه شعر آقاسی، رگه‌های بارز اعتراض و مطالبه گری نیز وجود داشت؛ این گونه نبود که شعر این شاعر آیینی یکدست آکنده از ذکر ائمه و ازدغدغه‌های مردم هم روزگارش برکنار باشد.

استاد مجاهدی افزود: بسیاری از صاحب‌نظران شعر، معتقدند آقاسی در ابتدای راه سرودن شعر، تحت تأثیر زنده‌یاد احمد عزیزی بوده است، چون سبک شعری این دو شاعر بسیار به هم نزدیک است. اگر چه بعد‌ها سبک و شیوه شعری آقاسی سامان بهتری گرفت.

وی خاطرنشان کرد: محمدرضا آقاسی با وجود این که در میان‌سالی درگذشت؛ اما شعر‌های ماندگاری از خود به جا گذاشته است. او با وزن‌هایی کوتاه و زبانی روان، توجه بسیاری از صاحب‌نظران شعر آیینی را به شعر خود جلب کرد. در سال‌های پایانی عمرش در حال دستیابی به معیار‌های مثال‌زدنی در شعر آیینی بود و اگر امروز زنده بود شاهد اتفاقات شگرفی در شعر آیینی او بودیم.

شجاعت در شعر و رفتار به هنگام دفاع از اهل‌بیت (ع)

این شاعر برجسته شعر آیینی تصریح کرد: زنده‌یاد آقاسی، بسیار غیور بود. او چه در شعر و چه در زندگی شخصی‌اش اجازه نمی‌داد کسی به حریم ائمه معصومین هتاکی کند؛ درباره این موضوع، حساس بود و به سرعت عکس‌العمل نشان می‌داد. امیدواریم جای خالی او را که سرمایه بزرگی برای شعر آیینی بود، شاعران جوان ما با پیروی از ایشان پرکنند و آثار فاخری بیافرینند.

ابر بهار پشت دیوار بقیع

استاد محمد نیک از شاعران آیینی خراسان نیز با بیان دو خاطره، صحبت‌های خود درباره محمدرضا آقاسی را شروع کرد و گفت: بنده در سفر حج عمره دو بار با این شاعر با اخلاص، هم‌سفر بودم و ارادت او به ائمه اطهار را زمانی که پشت دیوار قبرستان بقیع مثل ابر بهار، اشک می‌ریخت مشاهده کردم. اشک ریختن‌های خالصانه او همه را تحت تأثیر قرار داده بود. همچنین در اولین کنگره شعر عاشورا با زنده‌یاد آقاسی همراه و آن جا با او هم‌اتاق بودم و بیش از پیش با شخصیت و خلوص نیتش آشنا شدم. رفتار و کردار او مانند شعرش همیشه برای تعداد زیادی از شاعران آموزنده بود.

وی افزود: شعرخوانی آقاسی، گاهی تا نیم ساعت طول می‌کشید، اما شور و حال و لحنش در کنار شعر‌های قدرتمند او باعث می‌شد مخاطبان شعرخوانی‌اش با اشتیاق به سروده‌های او گوش بسپارند.

سهل و ممتنع‌های آیینی

نیک تصریح کرد: آقاسی شعر آیینی را به سبک سهل وممتنع می‌سرود و در به‌کارگیری کلمات، زبان مردم کوچه و بازار را انتخاب می‌کرد. به همین دلیل، پس از گذشت حدود ۱۸ سال از درگذشت او هنوز نام و شعرش در میان مردم و محافل مذهبی رواج دارد.

مطالبه گری در شعر

وی اظهار کرد: اگرچه شعر آیینی می‌سرود؛ اما در خلال شعرهایش که اغلب مثنوی‌های بلندی بود به پند و اندرز دادن به مردم و مسئولان و حتی مطالبه گری می‌پرداخت؛ به عنوان مثال در یکی از شعر‌ها می‌گوید: «شیعه یعنی عدل و احسان و وقار/ شیعه یعنی انحنای ذوالفقار/ از عدالت، گر تو می‌خواهی دلیل/ یاد کن از آتش و دست عقیل/ جان مولا حرف حق را گوش کن/ شمع بیت‌المال را خاموش‌کن/ این تجمل‌ها که برخوان شماست/زنگ مرگ و قاتل جان شماست/ می‌سزد کز خشم حق پروا کنیم/ در مسیر چشم حق پر، وا کنیم/ این دو روز عمر مولایی شویم/ مرغ، اما مرغ دریایی شویم»