خاطراتی که از گوشه بغچه‌ای قدیمی به صحنه رسیدند

در میان همه ادوات و وسایل اجرا، یک بغچه مانندی هم بود که در آن یک تقویم توجیبی جا خوش کرده بود؛ چیزی شبیه گاه‌شمار که پیرمرد خاطرات تمام اجراهایش را در آن می‌نوشت و همین تقویم سرمنشاء نوشتن نمایشنامه‌ای شد که «عمو هاشم» نام گرفت.

به گزارش مجله خبری نگار نمایشنامه‌ای که حالا با نویسندگی و کارگردانی داود فتحعلی‌بیگی بعد از 20 سال برای دومین بار اجرا می‌شود.

این هنرمند تئاتر درباره شکل‌گیری این نمایشنامه و همزمان با آغاز اجرای آن در تماشاخانه «سنگلج» می‌گوید: سال‌های طولانی با هاشم فیاض حشر و نشر داشتم. دوره‌ای که سرپرست تالار «محراب» بودم، شاهد اجرای 300 تعزیه توسط ایشان بودم و بسیار از او آموختم.

این کارگردان تئاتر، هاشم فیاض را جزو نادرترین تعزیه‌خوانانی می‌داند که خاطرات خود را به صورت تلگرافی نگاشته است.

فتحعلی بیگی یادآوری می‌کند: چند سال پیش از درگذشت ایشان در زیرزمین منزل‌شان که وسایل تعزیه را نگهداری می‌کردند و به آن حسینیه می‌گفتند، چند تقویم توجیبی دیدم که در بغچه‌ای نگهداری می‌شدند و متوجه شدم هاشم فیاض از سال 1327 به این سو تمام خاطرات تمام اجراهای خود را به صوت تلگرافی در این تقویم‌ها نوشته است.

این مدرس تئاتر اضافه می‌کند: از آنجاکه خیلی علاقه‌مند به تدوین این خاطرات بودم، با همراهی یکی از دانشجویان علاقه‌مندم اینها را برای چاپ گرداوری کردیم. هر هفته پیش آقای فیاض می‌رفتیم و جزییات بیشتری به دست می‌آوردیم که نتیجه آن گردآوری کتاب «روزشمار تعزیه به روایت هاشم فیاض» است که سال‌ها پیش از سوی انتشارات نمایش منتشر شد.

فتحعلی بیگی با بیان اینکه زنده یاد هاشم فیاض در میان تعزیه‌خوانان به «عمو هاشم» شهرت داشت، ادامه می‌دهد: بعد از مدتی دخل و تصرف دراماتیکی در این خاطرات انجام دادم و آن را در قالب نمایشنامه‌ای تنظیم کردم که در واقع ادای دینی به تعزیه‌خوانان پیشکسوت گذشته است که با صداقت و از جان گذشتگی این هنر را نگه داشته ‌اند و حتی در دوران ممنوعیت تعزیه، آن را رها نکردند. هرچند شغل‌شان بود ولی می‌توانستند شغلی دیگری بیابند و بدون پایمردی آنان، بسیاری از آثار ارزشمند تعزیه از بین رفته بود.

او ابراز تاسف می‌کند: هرچند امروز هم خیلی از شگردهای تعزیه‌های غریب از بین رفته است ولی آنچه مانده، به برکت پشتکار امثال هاشم فیاض است که عاشقانه ایستادند.

این نمایشنامه‌نویس یادآوری می‌کند: 20 سال پیش این نمایش برای اولین بار با کارگردانی مریم معترف در خانه نمایش اداره تئاتر سابق در خیابان پارس اجرا شد که من در آن بازی می‌کردم.

فتحعلی بیگی اضافه می‌کند: برای ماه رمضان امسال تصمیم داشتم نمایش «یک قرص نان» را اجرا کنم که به دلیل کرونا از اجرای آن منصرف شدم و برای ماه محرم نمایشنامه «عمو هاشم» را پیشنهاد کردم چون کم پرسوناژتر و کم خطرتر است.

او در پاسخ به این پرسش که آیا تمایل دارد نمایشنامه‌هایی درباره دیگر هنرمندان تعزیه نیز کار کند، می‌گوید: شنیده‌ام یکی دو تعزیه‌خوان دیگر هم خاطرات خود را یادداشت کرده‌اند ولی حاضر به همکاری نشدند ولی اگر پیش بیاید و کسی خاطره‌های جالبی داشته باشد که از زمینه‌های دراماتیک هم برخوردار باشد، به این موضوع علاقه‌مندم.

این هنرمند تئاتر خاطرنشان می‌کند: در این سرگذشت‌ها بیشتر به دنبال مفاهیم انسانی هستم که مروج اخلاق باشد و نکته جالب دیگر اینکه این خاطرات شبیه نوعی تاریخ اجتماعی است چون نام بسیاری از محلات قدیمی، روستاهای اطراف و بسیاری از همکاران هم دوره‌ای در آنها قید شده است.

در این نمایش که به بخش‌هایی از زندگی هاشم فیاض تعزیه‌خوان مطرح سده‌ اخیر می‌پردازد، منیژه داوری، حمیدرضا معدن کن و امیر آزاد روستا ایفای نقش می کنند.

سینا ییلاق‌بیگی نیز طراحی صحنه و نور، پریسا سیمین مهر طراحی لباس و سامان تیرانداز طراحی پوستر این نمایش را برعهده دارند.

در خلاصه این نمایش آمده است: عمو هاشم مخالف‌خوان تعزیه که برای اجرا به آبادی آمده مهمان یکی از اهالی آبادی می‌شود، مرد خانه ابتدا فکر می‌کند عمو هاشم شهادت‌خوان است اما متوجه می‌شود اشقیاخوان است و با بهانه‌جویی کاری می‌کند که عمو هاشم خانه شان را ترک کند و شب را در تکیه بخوابد و فردای آن‌ روز با دیدن خوابی عجیب توسط ننه رباب همسر مرد اتفاقی می‌افتد که ...

زنده یاد هاشم فیاض از معدود تعزیه خوانانی بود که به نسل هنرمندان تکیه دولت می‌رسید و بیش از هشتاد سال تعزیه‌خوانی کرد. او هنرمندی بود که تحسین پیتر بروک هنرمند سرشناس تئاتر جهان را برانگیخت.

نمایش «عمو هاشم» نوشته و کار داود فتحعلی بیگی از امشب چهارشنبه 12 شهریور ماه راس ساعت 19 در تماشاخانه «سنگلج» به صحنه می‌رود.

منبع: ایسنا