بازگشت دوباره به فوتبال از کدام مسیر؟

 اینکه آیا یک فوتبالیست پس از بازی باید به مربیگری بپردازد یا نه، یکی از پرچالش‌ترین مسایل برای بازیکنان بازنشسته فوتبال است تا با انتخاب یک شغل، تامین مخارج زندگی آینده خود را تضمین کنند. یک فوتبالیست مطرح در سطح لیگ برتر و ملی، حداقل مدت ۱۰ سال از بهترین دوران زندگی خود را صرف یادگیری مهارت‌های فوتبال و تمرین‌های بسیار سخت می‌کند.

به گزارش مجله خبری نگار، از آنجایی‌که بسیاری از مدیران و مربیان، کمتر به فکر آینده شغلی بازیکنان هستند و ممکن است اطلاعات محدودی در زمینه‌های مختلف شغلی مرتبط با فوتبال داشته باشند، بنابراین، بازیکنان مطرح پس از بازنشستگی به یک نتیجه‌گیری بسیار دم دستی روی می‌آورند و آن مربیگری فوتبال است.

تحصیل مهارت‌های شغلی
این مساله سبب شده هزاران بازیکنان بازنشسته که به شغل مربیگری روی می‌آورند مورد اعتراض بعضی از مدیران و تماشاگران قرار بگیرند! تجارب موجود نشان داده در دنیای امروز، بسیاری از مدیران و مربیان باشگاه‌ها توانسته‌اند در نقش راهنما، بازیکنان خود را در دوران بازیگری، به درستی در مسیر شغلی ارزشمند در رابطه بسیار نزدیک با فوتبال هدایت کنند. چنانچه این دغدغه در میان فوتبالیست‌ها در همان دوران اولیه بازیگری بوجود آید و به شکل درست در کسب مهارت‌های شغلی آینده، خود را آماده کنند، به مدارج بسیار بالاتر، حتی بیشتر از دوران بازیگری، خواهند رسید.

تحصیلات آکادمیک
دنیای کارآفرینی امروز جهان، در رابطه با ورزش، فراتر از صد شغل بوجود آمده که اگر یک فوتبالیست نسبت به آنها آشنایی پیدا کند ساده‌تر می‌تواند برای آینده شغلی خود تصمیم‌گیری مطلوبی داشته باشد.
البته ممکن است بعضی از شغل‌ها نیاز به تحصیلات آکادمیک در سطح بالا داشته باشد. همچون پزشکی ورزشی، فیزیولوژی ورزشی، روانشناسی ورزشی، حقوق ورزشی، مدیریت تخصصی ورزشی و جنبه‌های علمی بسیار متنوع دیگر. همه این تخصص‌ها نیازمند برنامه‌ریزی دراز مدت برای تحصیل در سطوح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، همزمان با دوران بازیگری است.

دریافت گواهی‌نامه معتبر
بسیاری از شغل‌های امروزی می‌تواند با حضور تدریجی بازیکنان در دوره‌هایی با محدودیت‌های زمانی کوتاه و بسیار تخصصی شرکت کرده و نسبت به آن گواهی‌نامه معتبر دریافت کنند. مانند دوره‌های مربیگری که منجر به دریافت گواهی‌نامه معتبر مورد تائید از طرف فیفا و ای‌اف‌سی می‌شود. در این زمینه، دانشکده‌ها و موسسه‌های کارآفرینی در کشور، بسیار رایج و شناخته شده است و بهترین مکان برای برنامه‌ریزی برای شغل آینده تلقی می‌شوند. با دو تجربه از میشل پلاتینی و مرتضی محصص به نقل قول از مهدی خبیری، عضو سابق کمیته اجرایی کنفدراسیون آسیا، برای شروع به تفکر در این حوزه شاید قابل استفاده‌تر شود.

رابطه دوستانه خبیری با پلاتینی
خبیری در صحبت‌هایش گفت، به منظور شرکت در جلسه‌های مختلف در مقر فیفا و ای‌اف‌سی، با آشنایی با مسئولان مختلف فوتبال از کشورهای مختلف، یک رابطه دوستانه و نزدیکی با میشل پلاتینی پیدا کرد. در هنگام استراحت بین جلسه‌ها پس از صرف ناهار، درباره موضوع شغل مربیگری با او به صحبت نشست. از پلاتینی پرسید، چرا شغل مربیگری را بسیار زود رها کرد و چگونه به ریاست کنفدراسیون فوتبال اروپا(یوفا) رسید؟ پاسخ پلاتینی بسیار آموزنده بود. البته، می‌دانیم که پلاتینی در دوران بازیگری توانست سه بار جایزه توپ طلایی فوتبال را از آن خود کند و جزو ۶ بازیکن برتر جهان تا به امروز شناخته شده است.

پلاتینی از مربیگری تا ریاست یوفا
میشل پلاتینی پس از خداحافظی از بازیگری در سن ٣٢ سالگی، در ٣٣ سالگی به عنوان مربی تیم ملی فرانسه انتخاب شد؛ اما پاسخ پلاتینی، نقل به مضمون چنین است:‌ «پس از دوران بازیگری، علاقه شدیدی به کار مربیگری داشتم و پس از یک فعالیت بسیار محدود در کنار یکی از باشگاه‌های فرانسه، برای مربیگری تیم ملی انتخاب شدم. این دعوت بسیار برایم مسرت‌ بخش بود و با افتخار شروع به کار کردم. مشکلات به علت تجربه بسیار اندک در کار مربیگری، پس از ماه عسل و شیرینی مربیگری تیم ملی، به علت اینکه در بالاترین مراحل بازیگری بودم بنابراین توقع بسیار بالایی از بازیکنان داشتم.»

کناره‌گیری از مربیگری
رئیس اسبق یوفا در ادامه می‌گوید: «این مساله باعث چالش‌هایی با همکاران فنی من شد. خواسته‌های من بسیار رویایی و توانایی‌های بازیکنان و نیز درک همکاران از فوتبال را اندک می‌دیدم و توانایی‌های فنی آنها را قبول نداشتم. رفته رفته با خبرنگاران نیز دچار مشکل شدم. به نظرم آنها هم از فوتبال مدرن سر در نمی‌آوردند! کم کم تنها شدم و به تدریج تماشاگران نیز ضمن احترام، شروع به انتقاد کردند و در کل، در مورد فوتبال، سر سازش با بسیاری از ذینفعان فوتبال را از دست می‌دادم. به مرحله‌ای رسیده بودم که به نظرم ادامه کار مربیگری برایم دارای پیامدهای منفی می‌بود.»

عجله برای مربیگری در تیم ملی
پلاتینی راحت مربیگری را رها می‌کند و پس از یک تنفس چند ماهه، با توجه به دوستی‌های نزدیک با مسئولان فدراسیون فوتبال فرانسه، قرار می‌شود در جلسه‌های کمیته فنی شرکت کند. «در بحث‌های کمیته فنی احساس کردم رفته رفته به جنبه‌های علمی و تجربی مرتبط به مربیگری بیشتر اشراف پیدا کردم و به کمیته فنی و مباحث آن علاقمند شدم. خیلی زود متوجه شدم در کار حرفه مربیگری، آن هم در سطح تیم ملی، بسیار عجله کرده‌ام و به طور تدریجی به این مرحله باید می‌رسیدم. چون فوتبال را در اوج رها کرده بودم، بنابراین توقع بسیار بالایی از بازیکنان داشتم تا در سطح بالاتری از مهارت من بازی کنند.»

بحث‌های مدیریتی تخصصی فوتبال
حضور در جلسه‌های کمیته فنی، باعث می‌شود میشل پلاتینی بیشتر وارد بحث‌های مدیریتی تخصصی فوتبال شود که نسبت به آنها تجربه‌ای نداشت. «در آن سال‌ها قدم به قدم خود را به پیشرفت‌های تدریجی از عضویت در کمیته فنی به مراحل مدیریت بالاتر رساندم. پس از آن، از طرف فرانس میتران رئیس جمهوری فرانسه، مسئول سازماندهی جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه شدم و پس از آن به عنوان مدیر و مسئول به کمیته فنی فیفا راه پیدا کردم. در سال ٢٠٠٢ نیز وارد کمیته اجرایی فیفا شدم. در همه حضور در این مدارج در دوره‌های کوتاه مدت مدیریت فوتبال در فیفا شرکت می‌کردم. پیشرفت‌های قدم به قدم مرا به ریاست یوفا رساند.»

خبیری و محصص در دفتر مرکزی ای‌اف‌سی
در سال ٢٠٠٣ مهدی خبیری همراه با مرتضی محصص، به عنوان افسر توسعه فوتبال به نام «آسیا ویژن» با یک قرار داد پنج ساله توسط ای‌اف‌سی، دعوت به کار می‌شوند. پیش از شروع فعالیت در مالزی در یک دوره کوتاه مدت پنج روزه آشنایی‌های اولیه در این حوزه را در ژاپن سپری و پس از استقرار در کولالامپور، در دفتر مرکزی ای‌اف‌سی مشغول به کار می‌شوند.
نایب‌رئیس پیشین فدراسیون فوتبال کشور در این رابطه می‌گوید: «البته کارمان دادن مشورت در طراحی برنامه‌های استراتژیک توسعه فوتبال متمرکز بود. ضمن آنکه به اتفاق آقای محصص دو آپارتمان در همسایگی هم پیدا کرده و مشغول کار و زندگی شدیم.»

روی آوردن محصص به مربیگری
خبیری در ادامه اضافه می‌کند: «پس از حدود چهار ماه احساس کردم آقای محصص بیشتر تمایل به حضور در فعالیت‌های میدانی، نظیر مربیگری دارد. به هرحال طولی نکشید که پس از حدود هفت ماه به سختی توانست قرار داد خود را با ای‌اف‌سی فسخ و عازم تهران شود. بلافاصله او را به عنوان مربی روی نیمکت تیم پاس ملاحظه کردم. گرچه من با آقای محصص در یک زمان در ای‌اف‌سی استخدام شده بودیم اما رفته رفته احساس شد این کار با روحیات و تخصص‌های آکادمیک من بیشتر ارتباط دارد، تا با نگاه آقای محصص. او پس از قرار گرفتن روی نیمکت مربیگری تیم پاس، خیلی زود از مربیگری فوتبال جدا شد.»

تصمیم بجای محصص
مرتضی محصص با یک تصمیم درست، مشغول تدریس مربیگری می‌شود و این حرکت او باعث شد به جایگاه اصلی مورد علاقه‌اش یعنی تدریس کلاس‌های مربیگری در سطح جهانی برسد.
ممکن است یک فوتبالیست برجسته از تمایلات و رویکردهای ذاتی و زمینه‌های اکتسابی خود اطلاع چندانی نداشته باشد و در مسیری قرار گیرد که حتی امکان دارد او را به پرتگاه انزجار از فوتبال برساند. اگر فوتبالیست‌های ما با آموزش‌های لازم و ضروری در مورد شغل آینده، به توانمندی‌های بالقوه خود پی ببرند، چه بسا ممکن است به مسیر مدیریتی همچون میشل پلاتینی یا مرتضی محصص برسند.

خبیری و علاقه شخصی
مهدی خبیری نیز در مسیر تخصصی مدیریت فوتبال و روانشناسی مربیگری قرار گرفت و ارتباط خود را در ادامه دوران بازیگری، تا سطح لیگ برتر و همچنین عضویت در تیم ملی فوتبال، توانست خود را در شغل معلمی مرتبط به فوتبال برساند. او در سال گذشته پس از بازنشستگی از دانشکده تربیت‌بدنی دانشگاه تهران، به عنوان استاد موقت در دانشگاه نیویورک برای تدریس مدیریت و روانشناسی ورزشی استخدام شود و به علاقمندی خود ادامه دهد.

فوتبالیست‌ها می‌توانند آینده خود را با ارتباط نزدیک با دنیای بسیار وسیع و گسترده فوتبال پیوند بزنند و نیز از فوتبال به عنوان یک شغل دائمی از آن لذت ببرند. همه فوتبالیست‌های برتر دارای توانمندی‌های بی‌شماری هستند که اگر برایشان شناخته شود، آینده حرفه‌ای آنها را تضمین خواهد کرد. اگر چنانچه اسیر احساسات زودگذر شوند و بخواهند فقط سرمربی باشگاه تیم‌های برتر و ملی شوند ممکن است خود را در سرازیری محو کامل از فوتبال قرار دهند.
متاسفانه بوده‌اند فوتبالیست‌های برجسته‌ای که به علت عدم آگاهی از توانمندی‌های بالقوه خود و عجله در رسیدن به آرزوهای احساسی، نتوانسته‌اند در حرفه مربیگری به موفقیت برسند و وارد مسیر خانمان سوز اعتیاد، جدایی از زن و فرزند و ده‌ها مشکلات روانی و اجتماعی دیگر شوند.

منبع: ایرنا