خطر «اومیکرون» و پرهیز از دورهمی‌های یلدایی

به گزارش مجله خبری نگار پاییز با مهر آغاز و با شبی به پایان می‌رسد که به درازای یک دقیقه، طولانی‌ترین شب سال نام دارد؛ شبی که کوله‌بار مهر و دلدادگی را از دوش خود بر دوش اعضای خانواده‌ای می‌گذارد که جمع شده‌اند تا خوشی شب یلدا را میان هم تقسیم کنند.

بنا بر رسم هر ساله، ایرانیان در این شب با حضور در کنار خانواده و اقوام و خویشاوندان آن را سپری می‌کنند تا سردی زمستان را با گرمی دورهمی‌ها و محبت‌های عزیزانشان به شادی آغاز کنند؛ دورهمی‌هایی که یادآور فرهنگ غنی ایرانیان برای همدلی و محبت و حفظ روابط اجتماعی و احترام به این روابط است.

اما امسال دومین شب یلدایی (چله ای) است که با شیوع ویروس کرونا، شرایط ویژه و خاصی پیدا کرده است که ایجاب می‌کند تا برای حفظ سلامت خود و همه کسانی که دوستشان داریم از دورهمی‌های زیاد بپرهیزیم بخصوص این روز‌ها که شایعه ورود سویه جدید کرونا با نام اومیکرون به کشور نقل محافل است و مسوولان مربوطه همگان را به رعایت استفاده از ماسک و فاصله گذاری فیزیکی توصیه می‌کنند تا باعث برهم زدن کانون گرم خانواده‌ها نشود.

فلسفه برگزاری شب یلدا، وصل شدن است نه فصل شدن

شب یلدایی که هوشنگ جاوید پژوهشگر آیین‌های سنتی و موسیقی اقوام درباره فلسفه آن را شبی برای پیش بینی میزان بارندگی و رصد وضعیت جوی جهت کشت و کار در سال بعد عنوان می‌کند و می‌گوید: این شب در فلات کهن ایران، در گذر جامعه کوچ نشینی به جامعه یک جا نشین پدید آمد یعنی از زمانی که انقلاب کشاورزی رخ داد.

وی ادامه می‌دهد: در دوران کهن، اقشار مختلف جامعه پس از گذراندن یک روز پرکار و خسته، شب را در خانه جمع می‌شدند و جهت سرگرم شدن بازی‌ها یا مراسم خاصی را اجرا می‌کردند. به مرور زمان این مراسم به صورت بازی‌های خاص و برگزاری جشن و آیین‌های خاص جهت برداشت و خوردن محصولات پایان هر فصل در تمام مناطق و نواحی فراگیر شد؛ بهار با جشن نوروز، تابستان با جشن تیرگان، پاییز با جشن مهرگان و زمستان با شب چله.

جاوید خاطرنشان می‌کند: شب چله‌ای که همه در خانه بزرگتر خانواده جمع می‌شدند و هر یک محصول برداشت کرده آن سال خود را با دیگران به اشتراک می‌گذاشت. ضمن اینکه همه تلاش می‌کردند محبت و همدلی را نشان دهند و اگر قهر و دوری هم بود در این شب کنار گذاشته می‌شد.

پژوهشگر آیین‌های سنتی با بیان اینکه در این شب بازی کردن، خواندن شعر، نواختن موسیقی و قصه سرایی در کنار خوردنی‌های سنتی و محلی از ملزومات شب چله بود، یادآور می‌شود: خواندن داستان‌های حماسی و پرماجرا همانند یک رسانه که امروزه نقش برجسته‌ای در دورهمی‌ها دارد، تمامی اعضای خانواده را به شور و شعف وا می‌داشت؛ نمایشی که توسط بزرگتر‌ها و جهت اشاعه اخلاق و آداب زندگی به کوچکتر‌ها بازی می‌شد.

جاوید یادآور می‌شود: شب چله هم همانند بسیاری از آیین‌ها و رسوم گذشته دستخوش تغییر شد و با تغییر بافت زندگی و روابط میان انسان ها، از ماهیت اصلی خود دور شده است تا آنجا که در برخی موارد شاهد ورود تجمل و خودنمایی و فصل افراد در آن هستیم حال آنکه واقعیت این شب وصل، خیرخواهی، گسترش احترام و گرفتن دست دیگران بود.

شب یلدا را در سایه کرونا، بسترساز تقویت تعامل اجتماعی کنیم

جاوید با اشاره به شیوع ویروس کرونا، درباره تاثیر آن بر برگزاری مراسم سنتی همچون شب چله، خاطرنشان می‌کند: اکنون بهترین فرصت ارتباط بزرگتر‌ها با فرزندان است، درست است که به خاطر رعایت پروتکل‌های بهداشتی نمی‌توان به خانه پدر و مادر بزرگ رفت، اما می‌توان این شب را با خانواده کوچک خود گذارند.

وی ادامه می‌دهد: می‌توان با کنار گذاشتن گوشی موبایل و خاموش کردن اینترنت، به شاهنامه و کتاب روی آورد یا هر قصه یا هنری که بلد هستند را به نوبت بیان کرد. با این کار اعضای خانواده تشویق، ترغیب و مورد توجه قرار می‌گیرد و با این کار تربیتی، اعتماد به نفس آنان افزایش می‌یابد.

پژوهشگر آیین‌های سنتی با بیان این که امروز با توجه به شرایط پیش آمده هم می‌توان دل‌ها را به هم نزدیک و زندگی را پایدارتر کرد، تاکید می‌کند: یکی از نکات مهم ارتباطی، انجام بازی‌های گروهی است که در شب‌های خانه نشینی و چله می‌توان با بهره گرفتن از بازی ها، قصه خوانی‌ها و ترانه سرایی ها، جمعی گرم و صمیمی تشکیل داد.

به گفته جاوید، یکی از نکات مهمی که در شب چله بکار گرفته می‌شد، انفاق و کمک خیرخواهانه به خانواده‌هایی بود که دچار عسر و حرج بودند. رسمی که امروز و با توجه به نابسامانی اقتصادی ناشی از شیوع کرونا می‌توان به بهترین شکل انجام داد و شب چله خانواده‌های مستحق را هم نورانی کرد.

موضوعی که حسن بهرامنی روانشناس بالینی هم برآن اذعان دارد و با یادآوری این که انسان موجودی کاملا اجتماعی و گروهی است و بهترین شیوه موجود برای رفع نیاز‌های او، برقراری تعامل و روابط اجتماعی است، می‌گوید: انسانی که روابط و تعاملات اجتماعی بیشتری داشته باشد از امنیت و آرامش روانی بیشتری برخوردار است و می‌تواند در حل مسائل و مشکلات روزمره خود بهتر و موفق‌تر عمل کند.

به گزارش مجله خبری نگار این روانشناس، با بیان این که انسان در طول زندگی تلاش می‌کند با اشکال و عناوین مختلف روابط اجتماعی را تقویت کند، یادآور می‌شود: بخشی از روابط در سایه فرایند‌های فرهنگی و اعتقادی و عرفی هر جامعه‌ای که انسان در آن زندگی می‌کند شکل می‌گیرد.

وی ادامه می‌دهد: با این رویکرد یکسری روز‌ها و یادبود‌ها طراحی شده تا اگر انسان نتوانست به صورت فردی رویکرد تعاملی برای خود ایجاد کند در آن موقعیت‌های گروهی و از پیش تعیین شده همانند اعیاد مذهبی یا اعیاد فرهنگی و باستانی قرار بگیرد تا تعاملات اجتماعی را تقویت کند.

بهرامنی، برگزاری شب چله (یلدا) را یکی از قدیمی ترین، کهن‌ترین و کارآمدترین راه تقویت روابط اجتماعی عنوان و خاطرنشان می‌کند: تفاوت این شب با شب‌های دیگر شاید فقط یک دقیقه زمان بیشتر نباشد، اما تبدیل به نمادی شده که افراد از در کنار هم بودن، لذت ببرند و با تبادل خاطرات و لحظه‌های خوش، روابط اجتماعی خود را تقویت کنند.

وی با اشاره به این که در این شب، برای افراد فرصتی باز می‌شود تا بتوانند در یک تعامل اجتماعی انرژی خوب به دست بیاورند، یادآور شد: این شب نشان می‌دهد از کنار هم بودن می‌توان به امنیت و آرامش رسید. از نظر روانشناسی هم این یک نیاز روانی، فردی و اجتماعی است تا فرد با حضور در جمع کسانی که دیدنشان آرامش بخش است، یک زندگی بهتر برای آینده خود بسازد.