آیین و رسوم مردم استان مرکزی در ماه رمضان، از شب افطاری تا فتیر پزی

هر یک از مردم شهرهای استان مرکزی علاوه بر مراسم‌های مشابه، رسوم ویژه‌ای برای خود در ماه رمضان دارند. مردم ساوه مراسم الم ترانی به پا می‌کنند و اهالی خمین سرزبانی می‌دهند و محلاتی‌ها رسم «اهو اهو» به جا می‌آورند.

اذان‌گویی در شازند

به گزارش مجله خبری نگار، یکی از رسوم بسیار زیبا که در ماه رمضان از سوی مردم شازند و فراهان انجام می‌شود، رسم اذان‌گویی هنگام سحر و افطار است. طبق این رسم، از مردم شازند کسی که صدای خوشی دارد، هنگام سحر و افطار بر پشت بام می‌رود و با صدای بلند برای اهالی محله اذان و مناجات می‌گوید.

سرزبانی در خمین

از آیین‌های ارزشمند مردم خمین برای تشویق کودکان و نوجوانان به روزه‌داری، مراسم «سرزبانی» است. خانواده‌های خمینی پیش از آمدن ماه پربرکت رمضان، هدایایی برای نوجوانان خود آماده می‌کنند و به آنها تقدیم می‌کنند تا آنها را به عبادت سوق دهند و از روزه‌داری آنها ابراز خوشحالی کنند.

اهو اهو در محلات

معروف‌ترین رسم مردم شهر محلات در ماه مبارک رمضان سنت دیرینه «اهو اهو» است. این مراسم در شب چهاردهم ماه رمضان مصادف بامیلاد امام حسن مجتبی(ع) انجام می‌شود و شباهت زیادی به رسم هوم بابایی کاشانی‌ها یا آیین دوست دوست یزدی‌ها دارد. گروهی از نوجوانان بعد از افطار به در خانه همسایگان و اهالی محله به ویژه آنهایی که پسر خردسال دارند، می‌روند. سرگروه اشعاری می‌خواند و باقی بچه‌ها عبارت «اهو اهو» را زمزمه می‌کنند. اهالی خانه با شنیدن صدای بچه‌ها مقداری خوراکی و تنقلات به پسر خانه می‌دهند تا به آنها برساند.

الم ترانی در ساوه

در آخرین چهارشنبه ماه رمضان، آیین کهنی با نام «الم ترانی» در ساوه برپا می‌شود. طبق این رسم، تعدادی از جوانان و نوجوانان ساوجی بعد از اقامه نماز مغرب و عشا دور هم جمع می‌شوند و به در خانه همسایگان آشنایان می‌روند. اشعاری می‌خوانند و در میان این اشعار نام یکی از فرزندان صاحب خانه را می‌برند در پاسخ از او انتظار انعام دارند. در نهایت صاحب خانه با دادن پول یا خوراکی، گروه را راهی می‌کند.

شب‌های نیمه در دلیجان

شب‌های نیمه یکی از رسم مردم دلیجان و نراق است که شباهت زیادی با مراسم اهو اهو در ملات و الم ترانی مردم ساوه دارد. البته این مراسم تنها در روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه رمضان برگزار می‌شود. در این شب‌ها، نوجوانان دلیجانی با سردادن اشعاری به در خانه اهالی می‌روند و صاحبان خانه به آنها آجیل و خشکبار به عنوان انعام می‌دهند.

شب افطاری در شهرهای مرکزی

یکی از آیین‌های جالب توجه مردم دیار استان مرکزی فرستادن افطاری توسط داماد به خانه عروس است. در این سنت دیرینه، داماد باید برای نوعروس خود افطاری هدیه ببرد. در این سینی افطار، انواع گوشت، مرغ، ماهی، روغن، برنج، چند قرص نان و شیرینی و میوه چیده و به خانه پدر عروس برده می‌شود. برخی از شهرها مانند محلات رسم دارند که خانواده تازه‌داماد در سینی غذای افطاری، طبقی شیرینی، زولبیا و هدیه مخصوص آماده می‌کند و به خانه نوعروس می‌فرستد. بعد از این مراسم، خانواده عروس در یکی از شب‌های مام مبارک برای قدردانی، داماد و خانواده‌اش را برای صرف افطاری دعوت می‌کنند.

نخل‌گردانی در نراق

رسم نخل‌گردانی از رسوم بسیار معروف یزدی‌ها در مراسم عزاداری است. مردم نراق استان مرکزی نیز، رسمی شبیه به آنها برای شب‌های نوزدهم و بیست و یکم ماه رمضان مصادف با سالگرد ضربت خوردن و شهادت حضرت علی(ع) دارند. در این روز مردم نخل عزا را در شهر می‌گردانند و با خواندن نوحه مراسم سوگواری خود را اجرا می‌کنند.

شب تیغ در خمین

اهالی خمین در روز ۲۱ ماه رمضان که مصادف با شهادت مولای متقیان حضرت علی(ع) رسمی به نام شب تیغ دارند. این رسم در حال حاضر میان روستاییان و گاوداران انجام می‌شود. در این شب،مردم به جای اینکه از شیر گاو برای مصرف خود استفاده کنند، آن را که به شیر شب تیغ معروف است به نیازمندان و فقرا می‌بخشند. آنها همچنین در این روز به دیدار اهل قبور و زیارت امامزادگان و زیارتگاه‌ها می‌روند.

همچنین در شب ۲۷ رمضان که مصادف با روز کشته شدن ابن ملجم مرادی است، برای افطار و شام تمام خانواده‌ها آش رشته می‌پزند و اقوام درجه یک را مهمان می‌کنند. بعضی‌ها نیز آش را بین همسایگان توزیع می‌کنند.

خوردنی‌های ماه رمضان

اهالی مرکزی نیز مانند تمام اقوام و شهرهای دیگر در ماه مبارک رمضان، غذاها و خوراکی‌های متنوعی تهیه می‌کنند. از معروف‌ترین خوراکی‌های این منطقه می‌توان به فتیر اشاره کرد. اگرچه این نان در تمام فصل مصرف می‌شود اما اراکی‌ها پیش از فرارسیدن ماه رمضان برای سفره‌های افطاری خود فتیر می‌پزند. گوش فیلی و زولبیا نیز از شیرینی‌های پرطرفدار این ماه است که اغلب در خانه توسط زنان اراکی تهیه می‌شود. باغ‌های فراوان انگور در این منطقه، شیره انگور را به سوغات و خوراک روزانه آنها تبدیل کرده است. مصرف شیره انگور در رمضان به خاطر دریافت انرژی، در وعده افطاری و سحری مرسوم است. از دیگر خوراکی‌های این ماه می‌توان به شله زرد ، حلوای شیره انگور، شیر برنج و حلیم اشاره کرد. در روستای فرنق شهرستان خمین رسم است قبل از آمدن ماه رمضان سه نوع نان خانگی فطیر شیر، نان گرده و نان شاطه مخصوص ماه رمضان می‌پزند.

منبع: ایرنا