در فاصله ۲۵ کیلومتری چلگرد در نزدیکی روستای شیخ علیخان از توابع بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ و در شمال غرب استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است و یکی از نادرترین و اعجاب انگیزترین غارهای منطقه به نام غار یخی چما با قندیلهای فراوان یخی میباشد.
از زیر یخهای این غار چشمهای با آب سرد در جریان است که در نهایت به سد کوهرنگ میریزد. قرار گرفتن در درههای عمیق و تجمع حجم برفهای چندین ساله در این مکان باعث شده است که قندیلهای یخ و تودههای عظیم برف به صورت دایمی و در تمام فصول سال باقی بمانند.
سطح وسیع برف در غاریخی چما محلی برای تفریح و سرگرمی جوانان و نوجوانان عشایری منطقه شده است، علاوه بر این، در سالهای اخیر مسابقات اسکی تابستانه کشور نیز در این محل برگزار میشود.
با وجودی که غار یخی چما در شهرستان کوهرنگ به بزرگترین منبع آب شیرین ایران نیز شهرت دارد، یکی از بی نظیرترین نقاط گردشگری ایران است که برای بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی ناشناخته مانده است.
غار یخی چما در مقابل دشت چما واقع شده است و بیشتر شبیه تنگهای بزرگ و انباری پربرف میباشد که ارتفاع برفهای آن تا ۵۰ متر نیز میرسد. ضخامت لایههای یخی این غار در فصول گرم و کم بارش سال کم و بسیار نازک و سست میباشند، بنابراین باید از عبور بر روی آنها و داخل غار اجتناب نمود.
همانطور که اشاره شد، غار یخی چما به عنوان بزرگترین منبع آب شیرین ایران نیز شهرت دارد، چرا که چشمهای از آب سرد از زیر یخهای این غار، جریان دارد و به سد کوهرنگ میریزد. نامگذاری این غار یخی به "چما" یا "چی ما"، از گویش بختیاری عشایر منطقه گرفته شده است.
غار چما با فاصله ۹۲ کیلومتری از شهرکرد و تقریبا در ۲۰ کیلومتری جاده چلگرد به سمت روستای سرآقاسید قرار دارد. در مسیر روستای شیخ علی خان، آبشاری دیدنی وجود دارد. شهرستان کوهرنگ تابستانها میزبان عشایر است پس اگر اگر مشتاق دیدن سیاه چادرها و گلهها در مسیر هستید، تابستان بهترین فرصت میباشد. در مسیر ممکن است شاهد مراسم عروسی یا عزا باشید. این گونه برنامهها معمولا با شلیک هوایی تیر همراه است.
تقریبا ۱۲ کیلومتر از مسیر را، راه خاکی در بر میگیرد که سرعت حرکت شما را کم میکند. اما همین فرصت، غنیمتی است تا با دقت به طبیعت زیبای زاگرس و زندگی عشایری نگاه کنید. آنجا عشایر میزبان شما هستند:چادر اجاره میدهند، دوغ محلی و سبزیهای کوهی خشک شده و عسل میفروشند.
در فصل زمستان بادی که از روی برف و یخ عبور میکند منطقه را به شدت سرد میکند. برای رسیدن به غار باید از رودخانه کم عمقی عبور کنید. افرادی که مایل به دیدن بخشی از وسعت یخچال هستند باید از کوه بالا بروند. ارتفاع کوه زیاد نیست و افرادی که مشکل جسمی خاصی ندارند، بالا رفتن از کوه، کار سختی نیست.
در دره سوی دیگر کوه میتوانید روی برفهای فشرده شده راه بروید. تا کنون ارتفاع ۵۰ متر هم از ضخامت برف در دره گزارش شده است. هنگام راه رفتن در دره، به کنارهها نزدیک نشوید و مراقب بچهها باشید.
دهانه غار همسطح زمین است. برای بازدید، استفاده از کفش مناسب برای جلوگیری از لیز خوردن و افتادن در آبی با دمای نزدیک به صفر درجه، ضروری است. بدون امکانات دیدن چند متر ابتدایی غار امکان پذیر است. اما برای ورود به اعماق غار باید تجهیزات کامل و ضدآب داشته باشید و دورههای آموزشی لازم را سپری کنید.
غار یخی، در حوزه روستای شیخ علیخان و در ۲۵ کیلومتری چلگرد از توابع بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ و در شمال غرب استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در مرآه البلدان از چهارمحال و بختیاری به خاطر حاصلخیزی و سرسبزی و رونق دامداری به نام «هندکوچک» یاد کرده است. (اعتمادالسلطنه، مرآه البلدان، جلداول، ص ۶)
چند جاذبه گردشگری مهم استان چهارمحال و بختیاری عبارتند از:
یخچالهای طبیعی چلگرد که برگزاری ورزشهای زمستانی به تازگی به خصوص درگروههای طبیعت گرد بیشتر دیده شده است و غار یخی چما در چلگرد در شهرستان کوهرنگ.
تنها نام کوهرنگ در معنای کوههای رنگارنگ معرف زیبایی و تفاوتهای ماهوی این شهرستانی است که وقتی زیباییهای آن را مشاهده میکنید دیگر، چون سفرهای خارجی، اشعار دکتر خسرو فرشیدورد درباره اندوه مهاجران ایرانی مصداق نمییابد اشعاری مبنی بر این که
این خانه قشنگ است، ولی خانه من نیست/ این خاک چه زیباست، ولی خاک وطن نیست این کوه بلند است، ولی نیست دماوند/ این رود چه زیباست، ولی رود تجن نیست
این شهرعظیم است، ولی شهر غریب است / این خانه قشنگ است، ولی خانه من نیست و بر عکس احتمالا با خود خواهیدگفت: این خانه که از ماست چه زیبا است.
برخی منابع نحوه چگونگی شکل گیری این غارشگفت انگیز را به دلیل نشستن برف زمستانی در تنگهای صخره ای، زاویه تابش نور خورشید به تنگه و آب شدن برفها در تابستان، که باعث فرسایش قسمت پایین برفها شده و تشکیل تدریجی یک غار یخی در طول گذشت صدها هزار سال میدانند.
برخی از گردشگران، غار یخی را به یک تنگه برفگیر و انباری پربرف تشبیه میکنند. به نظرمی رسد نحوه شکل گیری این غار یخی به این صورت بوده که در طی سالهای سال به علت برودت شدید آب و هوای استان چهارمحال و بختیاری در این تنگه برف گیر، برف بسیار باریده و در بستر رودخانه به یخ تبدیل شده و در سالهای بعد هم به طور مداوم با اضافه شدن بر حجم و قطر برفهای یخ زده، یک پیکره عظیم یخی در تنگه و در قعر دره ایجاد شده است که گاه قطر این توده عظیم شگفت انگیز یخ در این منطقه سردسیری به ۵۰ متر میرسد، به طوری که در تصویر میبینید سنگهای بزرگی که از کوه در روی این یخها غلتیده شده است، روی یخها مانده و فرو نرفته اند، البته در بعضی قسمتها حفرهای ایجاد شده است که بستر آبی کف رود آن از بالا قابل مشاهده است.
با گرم شدن هوا و تغییر شرایط اقلیمی در سالهای اخیر، اندک اندک برفها آب شده و به خصوص چشمه آب سرد آن روان است و همین امر سبب میشود آب در زیر توده یخی به حرکت درآید و برفها را قطره قطره در خود فرو برد، در نتیجه زیر آن پیکره عظیم یخی یک تونل مانندی شکل گرفته است که کف آن سردترین و شیرینترین آب در جریان میباشد و در سقف برفی آن زیباترین شکلهای هندسی به وجودآمده است.
درباره طول و عرض این پیکره یخی اتفاق نظری وجود ندارد. در برخی سایت ها، طول غار یخی را بین ۲ تا ۳ کیلومتر برآورده نموده اند. در سایتی به نام «سازسفر» ادعا شده است که این غار دیدنی و شگفت انگیز و پدیده طبیعی در ده سال گذشته توسط عشایر کوچ نشین بختیاری کشف شده است واین سایت دهانه غار را ۱ متر و طول آن را ۲۰۰ متر میداند.
با حرکت از شهرستان کوهرنگ به سمت چلگرد و طی مسافت ۲۵ کیلومتری و گذشتن از آبشار و روستای زیبای شیخ علیخان به این غار زیبا میتوان دسترسی یافت. بیشتر مسیر آسفالت است و کمی از انتهای مسیر خاکی میباشد. به دلیل شرایط جاده و خاکی بودن بخشی از مسیر، از چلگرد حدود یک ساعت راه تا نزدیک غار وجود دارد و البته افراد بومی این مسیر را در حدود چهل دقیقه طی میکنند.