چه زمانی واکسن ویروس کرونا آماده خواهد شد؟

اگرچه ساخت واکسن کرونا ویروس دور از انتظار نیست و طبق نظر کارشناسان چندین ماه طول خواهد کشید اما بسترسازی و ایجاد زمینه‌های مناسب برای توزیع عادلانه‌ی این واکسن نیز بسیار مهم و ارزشمند است.

 به گزارش مجله خبری نگار به نقل از گاردین، از آغاز شیوع بیماری ویروس کرونا شاید بیشترین سؤالی که ذهن همه‌ی افراد جامعه را به خود مشغول کرده باشد؛ این است که زمان دقیق ساخت واکسن ویروس کرونا مشخص و اعلام شود. همه‌ی کشورها سعی در ساخت واکسن ویروس کرونا دارند اما مشکلات زیادی در این مسیر وجود دارد که دستیابی به واکسن کرونا را هر چه بیشتر سخت تر کرده است. اگرچه ساخت واکسن کرونا ویروس دور از انتظار نیست و طبق نظر کارشناسان چندین ماه طول خواهد کشید اما بسترسازی و ایجاد زمینه‌های مناسب برای توزیع عادلانه‌ی این واکسن نیز بسیار مهم و ارزشمند است.

چه زمانی واکسن ویروس کرونا (Covid-19) آماده خواهد شد؟

به گزارش خبرگزاری گاردین حدود 35 شرکت و مؤسسه دانشگاهی برای درست‌کردن واکسن مشغول هستند، حداقل چهار مورد از آنها در حال حاضر آماده هستند که واکسن‌های تولیدشده‌ی خود را بر روی حیوانات آزمایش کنند. اولین آزمایش مستقیم، مربوط به شرکت بیوتکنولوژی بوستون، واکسن Moderna است که بی‌پروا وارد آزمایش‌های انسانی شد.این سرعت بی‌سابقه، به دلیل بخش عمده‌ای از تلاش‌های اولیه چینی‌ها برای استخراج توالی ماده ژنتیکی Sars-CoV-2 بود که عامل ایجاد ویروس کرونا Covid-19 شده است. چین نتایج آزمایش‌های اولیه‌اش را در اوایل ژانویه به اشتراک گذاشت و به گروه‌های تحقیقاتی در سراسر جهان اجازه داد ویروس را کشت دهند و نحوه حمله‌ی ویروس به سلول‌های انسانی را مورد مطالعه قرار دهند.این مطالعات در شرایطی انجام می‌شوند که هیچ‌کس نمی‌توانست پیش‌بینی کند که بیماری عفونی بعدی که جهان را تهدید می‌کند، توسط یک کرونا ویروس ایجاد شود. قبل از آن به‌طورکلی آنفولانزا بزرگ‌ترین خطر ابتلا به بیماری همه‌گیر محسوب می‌شد.

مراحل ساخت واکسن ویروس کرونا (Covid-19)

قبل از ویروس (Covid-19)، کرونا ویروس‌ها باعث ایجاد دو بیماری همه‌گیر و جدی شده بودند. اولین مورد بیماری سندرم حاد تنفسی، حاد سارس (Sars) در چین که در سال‌ 2002 پدیدار شد و مورد دوم سندرم تنفسی خاورمیانه مرس (Mers) بود که در سال 2012 در عربستان سعودی آغاز شد.در همین راستا حال برای تولید واکسن ویروس (Covid-19) یکی از شرکت‌ها، مستقر در مریلند نوواکس، اکنون واکسن‌های کرونا سارس Sars-CoV-2 را بازسازی کرده است و ادعا دارد که چندین نمونه برای بهار امسال آماده آزمایش‌های انسانی است. از طرفی دیگر، Moderna بر اساس کارهای قبلی انجام شده در مورد ویروس مرس (Mers) در مؤسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی ایالات متحده در Bethesda, Maryland. ساخته شده است.باید توجه داشت Sars-CoV-2 از نواری از (RNA) درون یک کپسول پروتئین کروی تشکیل شده است که دور آن توسط لایه‌ای به‌صورت spikes پوشانده شده است. spikesها به گیرنده‌های روی سطح سلول‌های ریه انسان می‌چسبند و به ویروس اجازه می‌دهد وارد سلول شود. پس از ورود به داخل سلول، ماشین‌آلات تولیدمثل سلول را می‌رباید تا نسخه‌های بیشتری از خودش را تولید کند، البته قبل از آنکه دوباره سلول آن را بیرون بیندازد و آن را بکشد.

نحوه‌ی ساخت واکسن ویروس کرونا (Coronavirus Covid-19)

همه واکسن‌ها طبق همان اصل اساسی کار می‌کنند. آنها بخشی یا تمام عوامل بیماری‌زا را به سیستم ایمنی بدن انسان وارد می‌کنند. معمولاً به‌صورت تزریق و با دوز کم. در این حالت سیستم بدنی را برای تولید آنتی‌بادی‌های بیماری‌زا تحریک می‌کنند. آنتی‌بادی‌ها نوعی حافظه ایمنی هستند که اگر فرد به شکل طبیعی در معرض ویروس باشد، می‌تواند دوباره سریعاً مجدداً همان آنتی‌بادی را مورد استفاده قرار دهد.به طور بالینی، ایمن‌سازی با استفاده از اشکال ضعیف شده‌ی ویروس و یا بخشی از ویروس یا کل ویروس پس از غیرفعال شدن در اثر حرارت یا مواد شیمیایی حاصل می‌شود. این روش‌ها دارای اشکالاتی هم هستند. فرم زنده می‌تواند در میزبان ادامه حیات یابد. به‌عنوان‌مثال، به طور بالقوه برخی از ویروس‌ها خود را بازیابی کرده و گیرنده را بیمار می‌کنند. برخی از پروژه‌های واکسن Covid-19 از این روش‌های آزمایش شده استفاده می‌کنند، اما برخی دیگر از فناوری جدیدتری استفاده می‌کنند. یک استراتژی جدید دیگر نیز وجود دارد. به طور مثال Novavax که واکسن «نوترکیب» است. این امر مستلزم استخراج کد ژنتیکی لایه‌ی خارجی spike پروتئین بر روی سطح Sars-CoV-2 است. روش‌های دیگر و جدیدتر پروتئین را دور می‌زنند و واکسن‌ها را از خود دستور ژنتیکی می‌سازند. این مورد برای Moderna و یک شرکت دیگر که در Boston ، CureVac حضور دارد کاملاً صدق می‌کند. هر دو شرکت واکسن Covid-19 را از طریق RNA آن می‌خواهند بسازند.

واکسن‌های ساخته شده چگونه تأیید می‌شوند؟

آزمایش‌های بالینی تولید واکسن، پیشرو اصلی در تأیید و تصویب مقررات هستند که معمولاً در سه مرحله انجام می‌شوند. اولین قدم، شامل انجام آزمایش روی تعداد محدودی از داوطلبین سالم است که آزمایش واکسن برای ایمنی و نظارت بر عوارض جانبی انجام می‌شود. دومین مرحله، شامل انجام آزمایش روی چند صد نفر انجام می‌شود که این عمل معمولاً در بخشی از جهان که مبتلا به این بیماری هستند انجام می‌شود و سوم تمامی آزمایش‌های مربوط به واکسن در چند هزار نفر انجام می‌شوند.

آیا واکسن ویروس کرونا (Covid-19) سریع آماده می‌شود؟

غربالگری نتایج امری ضروری است. به همین دلیل آزمایش‌های بالینی را نمی‌توان سریعاً رد کرد و یا باعجله تأیید کرد. اگر واکسنی قبلاً تصویب شده باشد، تولید سالانه و دوباره‌ی آن می‌تواند تسریع شود. به‌عنوان‌مثال، واکسن سالانه آنفولانزا محصول یک خط مونتاژ خوب است که در آن فقط یک یا چند ماژول باید هر ساله به‌روز شوند. در مقابل، Sars-CoV-2 یک عامل بیماری‌زایی جدید در انسان است، و بسیاری از فن آوری های مورد استفاده برای ساخت واکسن نیز نسبتاً آزمایش نشده‌اند. مثلاً، هیچ واکسنی از مواد ژنتیکی RNA یا DNA ساخته نشده است؛ بنابراین، کاندیداهای واکسن Covid-19 باید تحت عنوان واکسن‌های کاملاً جدید رفتار کنند.اگر بخواهیم به ساخت واکسن جدید اشاره کنیم بد نیست به سراغ تاریخ این علم برویم. با مطالعه هر چه بیشتر به یک مورد جالب در عرصه‌ی واکسن‌سازی خواهیم رسید. یک نمونه از یک واکسن که در دهه 1960 علیه ویروس سینسیتیال (Syncytial) تنفسی تولید شد. این ویروس شایع باعث علائم سرماخوردگی در کودکان می‌شد. در آزمایش‌های بالینی، علائم بیماری در نوزادان به دنبال دریافت ویروس تشدید یافت. پس از آن اثر مشابهی در حیوانات با انجام آزمایش‌های واکسن اولیه سارس نیز مشاهده شد. اما اکنون‌که این روش برای Sars-CoV-2 مجدداً مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ باید از طریق آزمایش‌های مختلف ایمنی مخصوص ارزیابی شود.

تاریخ دقیق تولید واکسن ویروس کرونا (Coronavirus Covid-19)

به دلایل گفته شده در قسمت‌های قبل معرفی یک واکسن با اتمام تمام موارد تأییدیه نظارتی به طور معمول یک دهه یا بیشتر طول می‌کشد. به همین دلیل است که زمانی که رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید در 2 مارس، خواستار آماده‌سازی واکسن تا ماه نوامبر شد؛ دانشمندان این مهلت را غیرممکن دانستند. آنلیز ویلدر اسمیت، استاد بیماری‌های عفونی در دانشکده بهداشت و داروی لندن (London School of Hygiene and Tropical Medicine) می‌گوید: “مانند اکثر واکسینولوژیست ها، فکر نمی‌کنم این واکسن قبل از 18 ماه آماده شود. این زمان سریع‌ترین زمان ممکن خواهد بود و با فرض اینکه هیچ مشکلی به وجود نخواهد آمد.”

مشکلات ساخت و تولید واکسن ویروس کرونا (Covid-19)

در این میان، مشکلات احتمالی فراوانی نیز در راستای تولید واکسن کرونا وجود دارد. به‌محض تصویب و تأیید واکسن، به مقدار زیادی واکسن در سراسر دنیا نیاز خواهد بود. بسیاری از سازمان‌هایی که در جهت تولید واکسن Covid-19 در حال رقابت هستند از ظرفیت تولید لازم برخوردار نیستند. دقیقاً برای رفع این مشکل سازمان Cepi قصد دارد به طور موازی برای تولید واکسن Covid-19 و افزایش ظرفیت تولید خود سرمایه‌گذاری کند و در اوایل این ماه درخواست مبلغ 2 میلیارد دلار را برای این کار صادر کرده است.مشکل بعدی این است که اطمینان حاصل کنیم که واکسن به تمام کسانی که به آن نیاز دارند می‌رسد. این حتی در داخل کشورهای سازنده‌ی واکسن نیز یک چالش است و برخی کشورها نیز از همین امروز برخی دستورالعمل‌ها را برای رفع این مشکل تدوین کرده‌اند. برای تشریح این مشکل بد نیست به برخی سیاست‌های کشورها در این زمینه بپردازیم. در مورد بیماری آنفولانزا، انگلستان واکسیناسیون کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی را در اولویت قرار می‌دهد. سپس افرادی که بیشترین خطر پزشکی از جمله کودکان و زنان باردار را دارند در نظر گرفته می‌شوند این روند باهدف کلی کنترل بیماری و پایین نگه‌داشتن خطر مرگ افراد انجام می‌گیرد. اما در مورد یک بیماری همه‌گیر همانند ویروس کرونا کشورها باید برای استفاده از دارو با یکدیگر رقابت کنند.مشکل دیگر که به نظر می‌آید قابل‌تأمل‌تر بود این است که در صورت عدم تعادل بین نیاز و قدرت خرید شرایط نامناسبی نیز به وجود خواهد آمد. به‌عنوان‌مثال، در طول بیماری واگیردار آنفولانزای H1N1 در سال 2009، کشورهایی که توانایی تهیه آنها را داشتند، واکسن را تهیه کردند. اما در سویی دیگر به طور مثال کشور هند که یکی از تأمین‌کنندگان واکسن در جهان است به طور غیرمنطقی تصمیم به استفاده از تولید واکسن خود برای محافظت از جمعیت 1.3 میلیارد نفری خود را قبل از صادرات نداشت.

نتیجه گیری

تمامی موارد بحث شده دغدغه‌های روز است که در مورد واکسن و آینده‌ی آن مطرح است. ویلدر اسمیت Wilder-Smith بیان می‌کند” این بیماری همه‌گیر احتمال دارد قبل از تهیه واکسن اوج یافته و سپس کاهش یابد. واکسن می‌تواند جان بسیاری از افراد را نجات دهد، به‌خصوص اگر ویروس به‌صورت سالانه یا گردش چند ساله – مانند آنفولانزا – درآید و شیوع آن، فصلی شود. اما تا آن زمان، بهترین امید ما این است که تا حد امکان بیماری را مهار کنیم. برای تکرار توصیه‌ها در مورد کرونا ویروس: دستان خود را بشویید و فاصله اجتماعی را رعایت کنید.

منبع: سوشا