به گزارش مجله خبری نگار،زباله سوغات زندگی صنعتی و به اصطلاح شهرنشینی است که دامن جامعه بشری را گرفته و مشکلات زیادی به وجود آورده است، این فرایند کشور توسعه یافته یا نیافته نمیشناسد، اما تفاوت در این است که کشورهای توسعه یافته برای زبالههای خود برنامه دارند وبخش زیادی از آنرا دوباره وارد چرخه میکنند، اما کشورهای توسعه نیافته زبالهها همانطور در طبیعت رها میکنند که در نهایت به ضرر محیط زیست و سلامتشان تمام میشود.
البته آمارها از تولید زباله در دنیا متفاوت است، اما عددی که در بیشتر منابع به آن اشاره شده تولید روزانه بیش از ۵.۳ میلیون تن زباله است، در این میان وضعیت ایرانیها چندان خوب نیست به طوری که ایرانیها با میانگین سرانه ۷۰۰ تا یک کیلوگرم بیش از ۵۰ هزار تن زباله در روز تولید میکنند که در اصل دو برابر استاندارد جهانی است.
این شرایط در پایتخت ایران یعنی تهران وخیمتر است به طوری که سرانه تولید پسماند در استان تهران در یک شبانه روز به ازای هر نفر ۷۵۰ تا ۸۰۰ گرم است که این میزان در کشورهای اروپایی ۳۰۰ تا ۳۵۰ گرم است. در واقع هر شهروند تهرانی در هر سال تقریبا حدود ۵ برابر وزن خود زباله تولید میکند.
در این میان سهم کشورهای صنعتی در تولید زباله بسیار زیاد است و رتبه نخست تولید کننده زباله به ویژه زبالههای سمی و خطرناک را دارند که محیط زیست انسانی، حیوانی و گیاهی را به شدت مورد تهدید قرار داده است، از سوی دیگر میدانیم که محیط زیست مقولهای جهانی است و اگر در گوشهای از دنیا اتفاقی برای آن بیفتد اثرش تا چند سال دیگر در نقطهای دیگر از جهان خودش را نشان میدهد از این رو فرایند تخریب محیط زیست با تولید بیش از حد زباله نگرانیهای زیادی به وجود آورده است.
در واقع حجم انبوهی از زباله منجر به ایجاد قاره هفتم در دنیا شده است به این معنا که زبالهها در غرب ایالت متحده امریکا و غرب اقیانوس آرام در جنب سواحل هاوایی محدودهای را ایجاد کرده اند که اکنون ۳.۵ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و سالانه ۱۰ درصد به وسعت آن افزوده میشود، این محدوده به یکی از چالشهای اصلی زیست محیطی در دنیا تبدیل شده که ۲۸۰ گونه پرنده و آبزی را در معرض خطر انقراض قطعی قرار داده و سالانه بیش از ۱ میلیون قطعه پرنده و آبزی را از بین میبرد.
این وضعیت در دنیا چه در دریاها، اقیانوسها و دشتها نگران کننده است، از این رو یک کمپین محیط زیستی با نام Clean Up the world که متشکل از انجمنهای مختلف در گوشه و کنار جهان است برای پاکسازی، رفع مشکلات و حفظ محیط زیست شکل گرفت که از سال ۱۹۹۳ در قالب یک انجمن مورد تایید و حمایت برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) قرار گرفت.
این انجمن سالانه حدود ۳۵ میلیون داوطلب از ۱۳۰ کشور جهان را به صورت یکی از بزرگترین گردهمایی محیط زیستی جهان تشکیل میدهد که طیف وسیعی از اصناف، گروهها و NGOهای مختلف، مدرسه ها، دولتها و شرکتهای خصوصی را جهت بهبود شرایط محیطی دور هم جمع میآورد. البته اکنون به علت شیوع ویروس کرونا تا حدودی محدود شده است.
از اولین کمپین پاکسازی جهان در سال ۱۹۹۳ تاکنون با تلاش میلیونها داوطلب پیشرفتهای شگفت آوری به وجود آمده است.
حال اگر نگاهی به وضعیت زباله در کشور خودمان بیندازیم میبینم که بسیار نگران کننده است و کار با فعالیت یک یا چند انجمن زیست محیطی و یا فرهنگی انجام نمیشود، تولید زباله و بازیافت آن در کشور نیاز به فرهنگ سازی دارد، متاسفانه ما هنوز نمیدانیم که باید در آشپزخانه خود زباله هایتر و خشک را از هم جدا کنیم و شاید هم میدانیم، اما هنوز به اهمیت آن پی نبرده ایم. یا توجهی به ساعت ۹ شب که ساعت بیرون گذاشتن زباله است نداریم، بیشتر ما صبح که از خانه برای رفتن به سر کار خارج میشویم کیسه زباله خود را هم در باکسهای زباله قرار میدهیم که البته حجم زیادی از شهروندان حتی زحمت انداختن به داخل باکس را هم نمیکشند و آنرا در کنار خیابان رها میکنند.
بر اساس آمار در ایران روزانه تقریباً ۵۰ هزار تن زباله تولید میشود که سهم استان تهران چیزی حدود ۸ هزار تن در روز است. این میزان رقم بالایی است. این در حالی است که از این ۸ هزار تن، نزدیک به ۱۷ درصد بازیافت میشود و بقیه این زبالهها دفن میشوند در حالی که در کشورهای پیشرفته دنیا به گونهای عمل میکنند که ۷۰ درصد زبالهها بازیافت شده و ۳۰ درصد آن دفن میشود.
در واقع امروزه تفکیک، بازیافت و استفاده از زباله با عنوان طلای سیاه یکی از مهمترین شاخصهای توسعه پایدار برای کشورها محسوب میشود و تولید برق از زباله در کشورهای توسعه یافته به دقت، با سرعت و قانونمند مورد تحقیق، بررسی و اجرا قرار گرفته است به طوری که بسیاری از کشورها چنان در این زمینه موفق عمل کردهاند که حتی برخی از آنها ادعا میکنند که تا سال ۲۰۳۰ زباله را به صفر خواهند رساند و برخی نیز در صدد تولید انرژی از زباله هستند.
شاید بتوان کشور سوئد را یکی از موفقترین کشورهای جهان در زمینه بازیافت زباله عنوان کرد. درحالیکه در سال ۱۹۷۵ تنها ۳۸ درصد زبالههای خانگی این کشور بازیافت میشد، این میزان درحال حاضر به ۹۹ درصد افزایش یافته است؛ درحقیقت شاهد یک انقلاب بزرگ در چرخه بازیافت پسماند در سوئد هستیم.
نخستین کارخانه زباله سوزی سوئد در سال ۱۹۰۴ راه اندازی شد و اکنون ۳۲ کارخانه در سراسر این کشور با سوزاندن زباله، برق تولید میکنند، سوئد در سال ۲۰۱۵، نزدیک به ۲.۳ میلیون تن از زبالههای خانگی را از طریق سوزاندن، به انرژی برق تبدیل کرد. حجم واردات زباله این کشور از نروژ، انگلیس و ایرلند در این سال، بیش از ۱.۳ میلیون تن بود، اما اصلیترین علت پیشتازی سوئد در زمینه بازیافت و تولید برق از زباله، دیدگاه و فرهنگ حاکم در این کشور در قبال محیط زیست است. سوئد نخستین کشوری است که در سال ۱۹۹۱، مالیات سنگینی را بر سوختهای فسیلی وضع کرد؛ بنابراین با یک حساب سرانگشتی میبینیم که ما در این زمینه از دنیا بسیار عقب هستیم که به اعتقاد کارشناسان، این امر نیاز به فرهنگ سازی دارد که باید از مدارس آغاز شود و یا دولتها نظامهای تشویقی و تنبیهی در پیش بگیرند تا کاهش تولید زباله و تفکیک آن از مبدا به فرهنگ میان خانوادههای ایرانی تبدیل شود.