پیامبر اکرم (ص) و انبیای گذشته همگی به ظهور مهدی موعود بشارت داده اند که دنیا در آخرالزمان تحت حکومت واحده قرار میگیرد و اسلام شرق و غرب عالم را فرا میگیرد، قانون، قانون خدا میشود، حاکمیت مخصوص خداوند متعال میشود.
اما آیا میدانید بعد از ظهور حضرت مهدی (عج) چه اتفاقاتی میافتد و از زمان ظهور تا شهادت آن حضرت چه رخ میدهد؟ در این بخش از نمناک به رخ دادهایی پیش بینی شده بعد از ظهور امام زمان (عج) خواهیم پرداخت.
یکی از تحولات جهان حرکت و سیر جهان ماده به سوی عالم غیب و بازگشت انسان به سوی خدا و رویاروئی انسان با قدرت او و یا رفتن به سوی ملاء اعلی و آخرت است که قرآن و معارف اسلامی از آن پرده برداشته اند.
در قرآن و کتاب ادیان دیگر آمده است که رستاخیز و قیامت مقدمات و نشانههایی در پی دارد که یکی از این نشانهها پیش از برپائی رستاخیز و قیامت حکومت مهدی ـ علیه السلام آخرین منجی بشریت است که تمام انبیاء الهی ظهور او را بشارت داده اند.
ظهور حضرت مهدی (عج) مقدمهای بر راهیابی به سوی جهان آخرت و البته قبل از برپایی قیامت است. در بسیاری از روایات آمده است است که عدهای از پیامبران و امامان بعد از مهدی ـ علیه السلام ـ رجعت کرده و حکمرانی میکنند. اعتقاد به رجعت یک امر روشن و غیر قابل انکاراست که در روایات بسیار موثقی بدان اشاره شده است.
طبق فرمایش امام صادق علیه السلام پس از حکومت حضرت مهدی، حکومت یازده مهدی دیگر، آغاز میگردد همانطور که ایشان فرمودند: «همانا بعد از قائم، یازده مهدی از فرزندان حسین ـ علیه السلام ـ از ما اهل بیت اند». [۲]به دلیل وجود برخی ابهاماتی که در کیفیت رجعت و حکومت امامان پس از ظهور موعود وجود دارد نمیتوان به طور یقین درباره حوادث و پیش آمدهای آن اظهار نظر نمود. از امور و حوادث پس از حکومت حضرت مهدی -علیه السلام ـ و در آستانه و همزمان با رجعت حکومت یازده مهدی از اولاد امام حسین است که در برخی از روایات به آن اشاره شده است، اما هیچ گونه توضیح و تفصیلی درباره آن امامان وجود ندارد. آنچه میتوان از ویژگی این بزرگواران گفت این است که آنها افراد وارسته و شایستهای هستند که چنین لیاقتی دارند.
درباره شهادت امام زمان (علیه السلام) دو دسته روایات وجود دارد که در برخی به وفات حضرت و در برخی دیگر به شهادت آن حضرت اشاره شده است. این روایات عبارتند از:
روایات دسته اول:
۱. یکی از معتبرترین روایات که درباره وفات حضرت مهدی بعد از حکومتش میباشد فرموده امام صادق (ع) است که تفسیری است از آیه «ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّهَ عَلَیْهِمْ» [۳]امام صادق (ع) میفرماید:مراد، زنده شدن امام حسین ـ علیه السّلام ـ با اصحاب خود در عصر امام زمان است در حالیکه کلاه خودهای طلائی بر سر دارند و به مردم رجعت امام حسین ـ علیه السّلام ـ و یارانش را اطلاع میدهد تا مؤمنان به شک و تردید نیفتند.
این در حالی است که حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ در میان مردم حضور دارد. هنگامی که مردم امام حسین ـ علیه السّلام ـ را به خوبی شناختند و به او ایمان پیدا کردند، مرگ حضرت حجّت ـ علیه السّلام ـ فرا میرسد و امام حسین، غسل و حنوط و کفن و خاک سپاری حضرت را برعهده میگیرد، زیرا که امام را جز امام، غسل نمیدهد» [۴].
۲. یکی دیگر از روایاتی که از امام صادق به وفات حضرت مهدی (عج) اشاره میکند این فرموده ایشان در جواب به این سوال است که:اولین کسی که به دنیا رجعت خواهد کرد چه کسی است؟ میفرماید:اولین رجعت کننده به دنیا، امام حسین است که پس از رجعت او و یارانش در حالیکه هفتاد پیامبر نیز او را همراهی میکنند، حضرت قائم (عج) انگشترش را به امام حسین واگذار میکند و چشم از جهان فرو میبندد امام حسین ـ علیه السّلام ـ نیز تجهیز، غسل و کفن و دفن حضرت را برعهده میگیرد» [۵].
دسته دوم:
دومین روایات آن دسته هستند که به شهادت همه معصومین و حضرت مهدی (عج) اشاره دارند:
امام حسن مجتبی ـ علیه السّلام ـ میفرماید:و الله لقد عهد الینا رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ ان هذا الامر علیکم اثنا عشر اماماً من ولد علی و فاطمه، ما منا الامسموم او مقتول» [۶]به خدا سوگند رسول خدا این عهد و وعده را به ما داده است که امر امامت را دوازده تن از فرزندان علی ـ علیه السّلام ـ و فاطمه ـ علیها السّلام ـ به دست خواهند گرفت و هیچ کدام از ما نیست مگر اینکه یا به وسیله سم و یا با کشتن، شربت شهادت خواهند نوشید.
۲-۳ ٫همچنین فرموده گرانقدری از امام صادق ـ علیه السّلام ـ و امام رضا ـ علیه السّلام ـ وجود دارد که به شهادت همه امامان اشاره دارد: «ما منا الامسموم او مقتول» [۷]هیچ یک از ما نیست مگر اینکه مسموم و یا مقتول میباشد.
بر اساس احادیث امام حسن و امام صادق و امام رضا علیها السلام علمای شیعه روایات دال بر شهادت را ترجیح داده اند و همگی به شهادت رسیدن این حضرت را قبول دارند همچنین مرحوم علامه مجلسی در بحارالانواردر این باره نوشته است که «انهم ـ علیهم السّلام ـ لا یموتون الا بالشهاده» [۹]؛ این بزرگواران نمیمیرند مگر با شهادت.
در برخی از منابع شیعیان فقط یک روایت درباره چگونگی شهادت امام عصر وجود دارد، اما این روایت موثق نیست و در منابع معتبر شیعی نقل نشده است. در این روایت نقل شده قاتل حضرت زنی به نام سعیده از طایفه بنی تمیم و دارای محاسن و ریش شبیه مردان است که هنگام عبور حضرت، از بالای بام سنگی را به سوی حضرت پرتاب میکند و حضرت را به شهادت میرساند [۱۱]اما این روایت معتبر نیست وکیفیت و نحوه شهادت آن حضرت چندان روشن نمیباشد.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ میفرماید: «اولین کسی که قبر او شکافته میشود و به سوی دنیا باز میگردد، حسین بن علی ـ علیه السّلام ـ است.» [۱۱]و در جای دیگر که اشاره به طولانی بودن حکومت امام حسین در عصر رجعت دارد، میفرماید: «نخستین فردی که به دنیا باز میگردد، حسین بن علی است پس حکومت میکند تا وقتی که در اثر پیری ابروان او بر چشمانش میافتد.» [۱۲]جابر در روایتی از امام باقر ـ علیه السّلام ـ میفرماید:امام حسین (ع) در روز عاشورا پیش از شهادتش درباره رجعت خود و یارانش اینگونه سخن گفت: «بشارت باد شما را به خدا قسم اگر این قوم ما را بکشند، ما نخستین کسانی هستیم که نزد پیامبرمان باز میگردیم و تا مدتی که خدا بخواهد توقف خواهیم کرد، آن گاه من اولین کسی هستم که قبرش شکافته میشود و ناگهان از قبر خارج میشوم، در حالی که امیر المؤمنین نیز از قبرش خارج شده و مهدی ما نیز قیام نموده است.» [۱۳]این روایت به رجعت امام حسین و امیر المؤمنین همزمان با قیام مهدی موعود (عج) اشاره دارد. در روایت دیگر امام صادق ـ علیه السّلام ـ میفرماید: «امام حسین ـ علیه السّلام ـ همراه با شهدای کربلا و هفتاد پیامبر، بازگشت مینماید. رو میآورد به سوی دنیا امام حسین همراه با کسانی که با وی به قتل رسیده بودند و همراهی میکنند او را هفتاد پیامبری که با موسی بن عمران مبعوث شدند. آن وقت حضرت قائم انگشترش را به او میسپارد.» [۱۴]