به گزارش مجله خبری نگار با توجه به اهمیت زمان تشخیص این بیماری و افزایش شانس بهبودی موفقیت آمیز آن در صورت تشخیص زود هنگام، آگاهی از علائم هشدار دهنده اولیه و تفاوت آنها بر اساس گروه سنی میتواند در شناسایی زمان شروع بیماری و استفاده از درمان مناسب مفید باشد.
در ادامه قصد داریم درباره علائم و نشانههای اسکیزوفرنی صحبت کنیم.
در دورههای شدید اسکیزوفرونی که به آنها دورههای شدید روان پریشی نیز گفته میشود، علائمی همچون توهم و هذیان رخ میدهد.
به نظر میرسد سن ابتلا به اسکیزوفرنی روی علائمی که فرد تجربه میکند تاثیر میگذارد. با این که درصد ابتلای به این بیماری در زنان و مردان تقریبا یکسان است، اما ممکن است سن ابتلا در آنها کمی متفاوت باشد.
دورهای که در آن علائم هشدار دهنده اولیه تجربه میشود مرحله پرودرومال نامیده میشود. این دوره میتواند از ماهها تا چند سال طول بکشد و اولین علائم آن بسته به سن بیمار ممکن است متفاوت است.
افرادی که در دوران کودکی به اسکیزوفرنی مبتلا میشوند نسبت به کسانی که در مراحل بعدی به این بیماری دچار میشوند، مشکلات رشدی بیشتری تجربه میکنند.
علائم اولیه مرتبط با رشد در کودکان عبارتند از:
*تاخیر در رشد حرکتی مانند راه نرفتن تا سنین بالاتر از ۱۸ ماهگی
*تاخیر در رشد گفتاری یا زبانی مانند ادا نکردن عبارات معنی دار دو یا سه کلمهای تا سنین بالاتر از ۳۶ ماهگی
*اختلال در رشد اجتماعی در سنین پایین مانند عدم استفاده از حرکات برای برقراری ارتباط یا ناتوانی در بیان حالات چهره
توجه داشته باشید که این علائم لزوما نشان دهنده اسکیزوفرنی نیستند و ممکن است به بیماری کاملا متفاوتی مرتبط باشند.
نوجوانان قبل از شروع علائم اسکیزوفرنی اغلب دچار تغییراتی در رفتار میشوند. شایعترین مسئلهای که در نوجوانان مبتلا به این بیماری گزارش شده دعواهای داخل مدرسه است.
علائم هشدار دهنده اولیه در این گروه سنی عبارتند از:
*مشکل در تمرکز و توجه
*کاهش عملکردی بی دلیل
*افزایش رفتارهای درون گرایی در فرد
*انزوا طلبی
*افسردگی
*پرخاش گری
*افکار خودکشی
*سرقت
*رفتارهای عجیب و غریب
تشخیص اسکیزوفرنی در نوجوانان دشوار است، زیرا بسیاری از علائم رفتاری این بیماری از رفتارهای طبیعی دوره نوجوانی محسوب میشود و در طول رشد طبیعی دوران کودکی و نوجوانی شایع است.
به عنوان مثال یکی از ویژگیهای طبیعی دوران کودکی و نوجوانی تخیلات بسیار واضح است که میتوان آن را به اشتباه توهم فرض کرد که از علائم اسکیزوفرنی است.
کسانی که در سنین پایین به این اختلال مبتلا میشوند بیشتر از سایرین ممکن است در معرض برخی علائم خاص باشند. همچنین به نظر میرسد کودکان مبتلا در مقایسه با افرادی که در سنین بالاتر به این بیماری دچار میشوند کمتر توهمهای پارانوئیدی تجربه میکنند.
لازم به ذکر است افرادی که دچار توهم پارانوئیدی هستند گمان میکنند دیگران قصد آسیب زدن به آنها را دارند.
اسکیزوفرنی معمولا در اوایل سنین بزرگسالی و جوانی ایجاد و شروع آن با تغییر در رفتار و بدتر شدن عملکردهای روزمره فرد مشخص میشود.
شایعترین علائم اولیه در سنین جوانی عبارتند از:
*عصبی بودن یا بی قراری
*افسردگی
*اضطراب
*مشکل در تفکر واضح یا تمرکز
*نگرانی
*عدم اعتماد به نفس
*کمبود انرژی و یا کند شدن حرکات
*کاهش نگران کننده نمرات یا عملکرد شغلی
*انزوای اجتماعی و یا احساس ناراحتی در حضور دیگران
لازم به ذکر است همه افراد مبتلا این علائم هشدار دهنده اولیه را به طور همزمان در زندگی خود تجربه نمیکنند. بر اساس برخی مطالعات علائم پرودرومال ممکن است تا سالها در فرد وجود داشته باشند.
اگرچه علت دقیق اسکیزوفرونی مشخص نشده، اما این بیماری تا حد زیادی ژنتیکی است و ممکن است به ارث برده شود؛ بنابراین اگر یکی از اعضای خانواده به آن مبتلا باشد خطر ابتلا در سایرین افزایش مییابد.
اکثر علائم هشدار دهنده اولیه در این گروه سنی شبیه گروه قبلی است و تفاوتهای جزئی میان آنها وجود دارد.
به عنوان مثال مطالعهای نشان داده مردان مبتلا به اسکیزوفرنی در سنین بالای ۳۵ سال علائم منفی کمتری در مرحله اولیه دارند و کمتر احتمال دارد علائمی همچون انزوای اجتماعی و مشکلات تمرکز تجربه کنند.
به طور کلی برخی دانشمندان بر این باور هستند افرادی که در مراحل بعدی زندگی دچار اسکیزوفرنی میشوند کمتر از سایر بیماران دچار تفکرات آشفته و علائم منفی هستند.
علائم معمولا در اوایل سنین بزرگسالی یعنی بین اواخر نوجوانی و اوایل دهه ۳۰ شروع میشود. همچنین در مردان کمی زودتر از زنان رخ میدهد به این صورت که در مردان بین اواخر نوجوانی و اوایل دهه ۲۰ زندگی و در زنان بین اوایل دهه ۲۰ و اوایل دهه ۳۰ میباشد.
اگر بیماری قبل از سن ۱۸ سالگی تشخیص داده شود به آن اسکیزوفرنی زودرس گفته میشود که به ندرت و در حدود ۰.۲۳ درصد موارد رخ میدهد.
همچنین به ندرت ممکن است در دوران کودکی شروع شود. در صورت تشخیص بیماری قبل از ۱۳ سالگی به آن اسکیزوفرنی کودکی گفته میشود.
لازم به ذکر است تقریبا ۱ کودک از هر ۴۰ هزار کودک ممکن است به این عارضه مبتلا شوند و به طور کلی وقوع آن در سن کمتر از ۱۰ سالگی بسیار نادر است.
اگرچه اسکیزوفرنی اغلب در اواخر نوجوانی تا اوایل دهه ۳۰ زندگی ظاهر میشود، اما تخمین زده شده تا ۲۰ درصد از بیماران برای اولین بار پس از سن ۴۰ سالگی علائم را تجربه میکنند که به آن اسکیزوفرنی دیررس گفته میشود.
لازم به ذکر است زنان بیش از مردان به اسکیزوفرنی دیررس دچار میشوند و علائم در آنها معمولا در دوره یائسگی بین سنین ۴۴ تا ۴۹ سالگی بروز میکند.
از آن جا که علائم اسکیزوفرنی معمولا به تدریج ایجاد میشود، تعیین دقیق زمان شروع تغییرات در رفتار و این که آیا این تغییرات نگران کننده هستند یا خیر دشوار است.
به طور کلی زمانی که فرد رفتارهای نگران کننده از خود بروز دهد احتمالا باید به یک متخصص در این زمینه مراجعه کند. علائم ممکن است در آستانه یک دوره حاد روان پریشی در اسکیزوفرنی تشدید شود. برخی علائم هشدار دهنده عبارتند از:
*کاهش نگران کننده نمرات یا عملکرد شغلی
*مشکل جدید در فکر کردن واضح یا تمرکز
*بد گمانی یا احساس ناراحتی در حضور دیگران
*انزوای اجتماعی و گذراندن زمان بسیار بیشتر از حد معمول در تنهایی
*کاهش مراقبت از خود یا رعایت بهداشت شخصی
*مشکل در تشخیص واقعیت از خیالات
*مشکل در برقراری ارتباط
اگرچه ممکن است این تغییرات به خودی خود نگران کننده نباشند، اما افرادی که تعدادی از این علائم را تجربه میکنند باید با متخصص مشورت کنند.
لازم به ذکر است افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به خصوص کسانی که علائمی همچون پارانویا را تجربه کنند معمولا در کمک گرفتن از دیگران و مراجعه به متخصص نیز دچار مشکل هستند.
منبع:سومیتا