به گزارش مجله خبری نگار تارنمای پژوهشکده آمریکایی شورای آتلانتیک دیروز (۲۴ خرداد) در گزارشی به موقعیت ترانزیتی ایران در میان کشورهای منطقه پرداخت و با اشاره به گذشت بیش از ۶ ماه از آغاز عبور کامیونهای اماراتی به مقصد بنادر ترکیه، نوشت: با تردد این کامیونها مسیر جدیدی باز شده که بازیگران منطقهای از آن بسیار استقبال کرده اند. این مسیر میتواند به پیوندهای تجاری انجامیده و در پیشبرد روابط صلح آمیز ایفای نقش کند.
شورای آتلانتیک به نقل از سازمان جهانی حمل و نقل جادهای نوشت که سفر از شبه جزیره عربستان به کشورهای مدیترانه به گفته تنها ۶ روز به طول میانجامد که این کسری از سفر ۲۱ روزه دریایی از خلیج فارس به دریای مدیترانه از طریق دریای سرخ و کانال سوئز است.
براساس آمار ریاست جمهوری ترکیه، از زمانی که راه تجاری ایران باز شده حدود یک هزار کامیون بین امارات و ترکیه تردد کرده و میلیونها دلار کالا از قبیل مواد غذایی، اقلام آرایشی، ماشین آلات و قطعات یدکی را جابجا کرده اند. پاکستان نیز از مسیر ایران به ترکیه که زمان سفر دریایی از جنوب آسیا به اروپا را از بیش از ۴۰ روز به کمتر از یک هفته کاهش میدهد، بهره برداری میکند.
علاوه بر این، کشورهای آسیای میانه نیز که از هفتهها تاخیر در بنادر دریای خزر و انسداد مسیر اوراسیا در پی جنگ روسیه علیه اوکراین در هراسند، به بهره برداری از ایران برای صادرات و واردات کالا روی آورده اند.
در ادامه نوشتار این اندیشکده آمده است: از لحاظ بازرگانی بهره برداری از مسیر زمینی ایران معقول است. کمبود جهانی کانتینر هزینه حمل و نقل دریایی را افزایش داده و تهدید تروریسم و دزدی دریایی نیز نرخ بیمه را به شدت بالا برده است. گزینه زمینی که انطباق زیادی با جاده تاریخی ابریشم داشته و آسیا را به اروپا مرتبط میسازد، هزینههای سردسازی و بیمه را در کنار دیگر مسکلات حمل و نقل کاهش میدهد و میتواند کمبودهای زنجیره تامین را بر طرف ساخته و به سود مشاغل و مشتریان در سراسر جهان تمام شود.
امکان بهره برداری از گزینههای زمینی دیگر به جز ایران در حال حاضر اندک است چرا که عراق حمل و نقل ترانزیتی درون مرزهایش را ممنوع ساخته و مناطق عمدهای از سوریه نیز به علت درگیری نظامی بی ثبات است.
به گفته مقامهای ترکیه ای، در چند ماه آخر سال ۲۰۲۱میلادی حدود ۳۰۰ کامیون از این مسیر تردد کردند و این رقم در ۵ ماه نخست امسال از ۷۰۰ مورد فراتر رفته است.
مراودات اقتصادی بیشتر با ایران در کنار رونق دادن به مشاغل میتواند تلاشهای جاری آمریکا برای منزوی ساختن تهران را نیز تضعیف کند. بخشهایی از بندرعباس تحت تحریمهای آمریکا قرار دارد؛ با این حال شواهدی وجود دارد که دستکم در این مورد کشورهای منطقه ترجیح میدهند که خواستههای آمریکا را نادیده بگیرند.
دو منبع آگاه به نویسنده اعلام کردند که مسیر تجاری ایران آن چنان جذاب است که در میان محرکهای رایزنیهای منطقهای اخیر قرار دارد. اندکی پس از برقراری این مسیر ترانزیتی، محمد بن زاید حاکم امارات در نوامبر ۲۰۲۱ به ترکیه رفت و با رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری آن کشور دیدار کرد. سران دو کشور اختلافهای دیرینه بر سر سوریه و لیبی و عقاید متناقض خود در مورد خاورمیانه را کنار گذاشته و توافقهای تجاری و سرمایه گذاری را رایزنی کردند.
سلیم کورو اقتصاددان ترکیهای گفت که مسیر ایران از جمله عواملی بود که اردوغان را ترغیب کرد تا دغدغههای گذشته را کنار گذاشته و با سفر به عربستان با مقامهای سعودی دیدار کند. تعدادی از منابع مطلع نیز اعلام کرده اند که مسیر ترانزیتی فوق از جمله عوامل تسهیل کننده در مذاکرات ایران و عربستان در عراق بود.
اکنون دولت عراق با تشخیص ظرفیت حمل و نقل جادهای در نظر دارد تا قلمرو خود را بر روی وسایل نقلیه در حال ترانزیت باز کند.