مجله خبری-سبک زندگی نگار: بوریا بافی یک صنعت و یک هنر است که از هنر و صنعت پارچه بافی نیز، قدمتی دیرینهتر دارد. در واقع میتوانیم قدمتی برابر با ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح را برای صنعت بوریا بافی در نظر بگیریم. از این صنعت در مناطق گرم و خشک استفاده میشود و مردم در قدیم برای ساختن خانههای گلی شان از بافتها و سازههای بوریا استفاده میکردند. یکی از نمونههای بافتهی بوریا در عراق پیدا شده که قدمتی چند هزار ساله دارد و نشان میدهد که مردم باستانی نیز برای حفظ جان خودشان و ساخت خانه هایشان از این سازههای استفاده میکردند.
سازههای بوریا به گونهای است که عموما از انواع نی و علف برای ساخت آنها استفاده میشوند. ساخت این سازههای زحمتهای فراوانی دارد، اما به نسبت زحمتشان، استحکام بوریاها آنقدر نیست و خیلی راحت میتواند آتش بگیرد و بسوزد. حتما شما هم در فیلمهای تاریخی، صحنههای جنگی که در آن خانههای کاه گلی مانند در آتش خصمانهی دشمن میسوزند دیده اید. با این اوصاف در حال حاضر، بوربا بافی به عنوان بیست و هفتمین میراث فرهنگی ایران در سازمان یونسکو جهانی ثبت شده است.
بوریا بافی قدمتی چندین ساله در جهان دارد.
شهرستان زرقان یکی از شهرستانهای نزدیک شیراز در استان فارس میباشد. این شهرستان یکی از معروفترین مکانهایی است که انواع بوریا بافی در آنجا انجام میشود.
مردم این منطقه از انواع سازههای بوریا بافی شده برای ساخت سقف منازل شان استفاده میکنند. همین زیر اندازهای بوریا بافی شده نیز یکی از رایجترین کاربردهای این صنعت و هنر است. بوریا بافی را میتوانیم نوعی حصیر معرفی کنیم. با بوریا و حصیر در شهرستان زرقان استان فارس قدمتی چند هزار ساله دارد و هنوز هم مردم این منطقه از انواع بوریا بافی و فروش این محصولات، درآمد خوبی به دست میآورند. جالب است بدانید که سازههای بوریا بافی علاوه بر اینکه برای ساختن سقف خانه و زیرانداز استفاده میشود برای ساختن انواع کپر، انواع آلاچیقهای بوریایی و انواع خانههای عشایری هم مورد استفاده قرار میگیرد.
در واقع میتوانیم ادعا کنیم که بوریا، اولین و ابتداییترین زیراندازی بوده که توسط بشر تولید شده است. در گذشته، استانهایی مانند فارس، خوزستان، هرمزگان، گلستان، سیستان و بلوچستان، گیلان و مازندران به شدت به صنعت و هنر بوریا بافی مشغول بودند و هنوز هم میتوانید با سفر به مناطق شمالی، این محصولات به عنوان صنایع دستی این منطقه خریداری کنید.
نیهایی که در تولید و ساخت سازههای بوریابافت استفاده میشود عموما از نی نخلهای خرما تهیه میشود و این نیها عموما از اطراف شیراز و نی زارهای موجود در کنارههای رود کر تامین میگردد.
شهرستان زرقان یکی از معروفترین مکانهای انواع بوریا بافی است
گفتیم که قبل از هر چیزی باید بدانید که بورای باید از انواع نی و علف در هم تنیده شده، تهیه شود؛ بنابراین ابتدا باید یک سری نیهای مختلف را در ابعاد متناسب با یکدیگر تهیه نمایید. نیها باید تقریبا در یک قطر باشند تا بافت بوریا تمیزتر به نظر بیاید، اما از نیهای غیر همسان هم میتوانید در بافت بوریا استفاده کنید.
بعد از این که نیها را انتخاب کردید و تهیه کردید، باید آنها را تمیز کنید و بتراشید. برای این کار میتوانید از یک داس نی شکاف که تیز هم باشد استفاده کنید. سر و ته نی باید کاملا بریده شود. تا نیها یک اندازه و تمیز در کنار هم قرار گیرند. پس از اینکه ساقههای نی را تمیز کردید. نوبت آبکشی آنها فرا میرسد. در این مرحله باید نیها را خیس کنید تا نرم شوند و به راحتی در بوریا بافی مورد استفاده قرار گیرند. خیس کردن نیها و ساقههای آن باعث میشود که مواد اولیهی منعطف تری برای بافت انواع سازههای بوریا داشته باشید.
در این مرحله از یک وسیله به نام نی کوب استفاده میشود. بوریاباف از نی کوب برای کوبیدن و مسطح کردن نیها استفاده میکند. خیزران و نیهای هندی در این مرحله شکافته و تخت میشوند و حالا مواد اولیه شما برای شروع بافت، آماده خواهد بود.
حالا تمامی نیهای کوبیده شده و مسطح شده را کنار هم میچینند. در این مرحله از یک نی و یا پود برای بافت استفاده میکنند. این کار زمان بر است، اما هر چقدر با دقت بیشتری انجام شود، سازهی شما محکمتر و استوارتر خواهد بود. خود بومیها برای بافتن بوریا از عبارت و تعریف دو تا میگیریم و دو تا ول میکنیم استفاده میکنند. این تار و پود در هم تنیده، در نهایت مانند یک حصیر میشود که میتواند در موارد مختلفی کاربرد خاص خودش را داشته باشد. برای اینکه بورای محکم بافته شود، ته ساقهای که به عنوان پود از آن استفاده شده را کامل پیچ میدهند تا بافت محکمتر و منسجمتر شود.
حصیرها و یا سازههای بوریا بافی عموما بین شش متر تا هشت متر بافته میشوند
حصیرها و یا سازههای بوریا بافی عموما بین شش متر تا هشت متر بافته میشوند. این محصولات را به صورت لوله شده به کسانی میفروشند که در کار ساخت ساختمانهای گلی هستند و یا کارشان فروش و ارائهی انواع صنایع دستی میباشد. بوریا بافی یکی از هنرهای بسیار پر زحمت است که سختترین بخش آن پیدا کردن و تهیه کردن نیهای مورد نیاز آن است. این هنر نیز مانند سایر هنرها و صنایع دستی ایران، آن طور که باید به آن پرداخته نشده است. شما میتوانید بورای بافی اصل را در همان شهرستان زرقان در نزدیکیهای شیراز پیدا کنید. در این شهرستان ها، بومیهای منطقه به کار فروش این سازهها مشغول هستند.